Zeker als u geen kinderen of een echtgenoot/echtgenote nalaat, is een doordachte successieplanning nodig. Wilt u (een deel van) uw vermogen toestoppen aan iemand waarmee u een verre of helemaal geen familieband heeft, dan zal die torenhoge successierechten moeten betalen en slechts een klein stukje van de erfenis overhouden. In Vlaanderen schommelen de tarieven voor ‘anderen’ tussen 45 en 65 procent. In Brussel en Wallonië kan dat tarief zelfs tot 80 procent oplopen.
1. Duolegaat
Wilt u uw erfenis nalaten aan een verre verwant of vriend(in), dan kunt u gebruik maken van een duolegaat. Dat is een testament waarbij u een dubbel legaat vermaakt. Enerzijds legateert u een gedeelte van uw vermogen aan bepaalde erfgenamen of derden, vrij van successierechten. Anderzijds vermaakt u een legaat aan een instelling of organisatie met een goed doel met als last dat de successierechten en kosten op het eerste legaat voldoen. Bij een duolegaat wordt het erfdeel van de erfgenaam of derde, dat valt onder de hoge, progressieve tarieven, verminderd, Maar datgene dat hij ontvangt, is wel vrij van successierechten en kosten. Het vrijgekomen deel wordt toegekend aan een liefdadigheidsinstelling met een goed doel.
Met een duolegaat wordt de belastingdruk verlaagd. Dat komt omdat liefdadigheidsinstellingen vlakke successietarieven verschuldigd zijn. Het tarief bedraagt in het Vlaams Gewest 8,8 procent en in het Waals Gewest 7 procent. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest hangt het tarief af van het feit of de organisatie al dan niet fiscaal aftrekbare giften kan ontvangen. Als dat het geval is, dan bedraagt het tarief 12,5 procent. Zzoniet, 25 procent.
Bij een klassiek duolegaat wordt het goede doel als algemene legataris aangesteld en de erfgenamen of derden als bijzondere legataris. De liefdadigheidsinstelling is verantwoordelijk voor de aangifte van de nalatenschap.
Met een duolegaat wint u twee keer, de successierechten van de erfgenamen worden gedrukt en u bezorgt de liefdadigheidsinstelling de broodnodige financiële middelen.
2. Omgekeerd duolegaat
Bij een duolegaat is de liefdadigheidsinstelling de algemene legataris. Die wordt belast met de vereffening-verdeling van de nalatenschap en de andere erfgenamen hebben daar geen stem in. Dat kan een bezwaar zijn. In dat geval biedt een omgekeerd duolegaat een uitweg. We nemen hetvoorbeeld van een suikertante Louise met twee zussen en vier nichten. Ze leeft in onmin met haar zussen en wil haar hele nalatenschap nalaten aan haar nichten. Ze kan een duolegaat in omgekeerde richting doen. De nichten worden aangesteld als algemene legatarissen. Ze moeten aan de vzw (de bijzondere legataris) een bepaald bijzonder legaat uitkeren, onder de last om de successierechten van de algemene legatarissen te dragen. De besparing op de successierechten blijft dezelfde, maar de nichten krijgen wel het beheer over de nalatenschap en moeten voor de aangifte van nalatenschap zorgen.
3. Monolegaat
Een duolegaat is vooral interessant voor nalatenschappen aan erfgenamen die in de hoogste tariefschijven terechtkomen. Toch kan ook een gelijkaardige planning waarbij de kinderen erven, een besparing op de successierechten opleveren, ook al zal het verschil minder groot zijn dan bij verre afstammelingen. Voor een nalatenschap met een waarde boven de 250.000 euro bedraagt ook voor erfgenamen in eerste lijn (kinderen, ouders) Vlaanderen het tarief 27 procent. In de andere gewesten bedraagt het hoogste tarief 30 procent (in schijf boven 500.000 euro). Om dat te temperen kunt u een monolegaat opstellen.
Bij een monolegaat spelen de normale erfregels en gaat de nalatenschap naar de wettelijke erfgenamen. In het testament wordt één bijzonder legaat overgemaaktaan een goed doel, onder de last om daarmee de successierechten van de wettelijke erfgenamen te betalen. Hoewel u op die manier geen grote besparing op de successierechten realiseert, zorgt u wel voor een belangrijk voordeel voor het goede doel.
Een belangrijk verschil met het duolegaat is dat het de wettelijke erfgenamen zijn die de hele erfenis krijgen en niet de liefdadigheidsinstelling. De wettelijke erfgenamen zorgen voor de vereffening-verdeling. Het goede doel krijgt een bijzonder legaat uitgekeerd onder de last de successierechten te betalen.
