Intrum Justitia is een op Nasdaq genoteerde privéonderneming, die in 20 Europese landen actief is. Het bedrijf brengt het betalingsgedrag van consumenten met onbetaalde facturen in kaart. Hoe zit het vandaag met de schulden van de Belg?
1. Steeds meer procedures van collectieve schuldenregeling
Net zoals de Nationale Bank, stelt ook Intrum Justitia een stijging van het aantal collectieve schuldenregelingen vast. Het aantal is in 2009 bijna verdrievoudigd, in 2010 haast verdubbeld en in 2011 is er nog altijd een stijging van 14 procent. Volgens de Nationale Bank van België is het aantal Belgen dat een beroep doet op een collectieve schuldenregeling in 2011 met 8,9 procent gestegen tot 94.863 personen.
2. Overmatige schuldenlast is niet altijd te wijten aan kredieten.
Het Observatorium van Krediet en Schuldenlast stelt vast dat 36 procent van de dossiers die in 2010 behandeld werden, betrekking had op andere schulden dan kredietschulden. Dat blijkt uit een studie over de dossiers die bij de Waalse diensten van schuldbemiddeling geopend werden. In 2009 was dat nog slechts 29,6 procent.
3. Telecom- en nutsbedrijven worden het zwaarst getroffen door de collectieve schuldenregeling
Multimedia (vaste en mobiele telefonie, televisie, internetverbinding) wordt almaar belangrijker in het budget van de Belgische gezinnen. Het Centrum voor Schuldenlast stelt vast dat in 2009 in Vlaanderen 57,08 procent van de dossiers betrekking had op energieschulden, tegenover 47,03 procent in 2008. Daarmee stoten ze de schulden voor gezondheidszorg van de troon.
4. Leveranciers van water, gas en elektriciteit krijgen veel vaker met onbetaalde facturen te maken dan verzekeraars.
Dat is waarschijnlijk een gevolg van de regels die in beide sectoren gelden. Een elektriciteitsbedrijf mag bijvoorbeeld niet van de ene dag op de andere de elektriciteit afsluiten als een klant niet betaalt. Maar verzekeraars schorsen de dekking, zodra een klant nalaat zijn premie te betalen.
Hoe komt het dat het aantal collectieve schuldenregelingen blijft toenemen?
Het systeem is bekend, mensen raken er vertrouwd mee. Dat is volgens Guy Colpaert, managing director van Intrum Justitia, de oorzaak. Didier Noël, directeur van het Observatorium van Krediet en Schuldenlast, is het daar niet mee eens. ‘Het aantal collectieve schuldenregelingen neemt toe. Maar tegelijk zijn er meer onbetaalde facturen, neemt het aantal niet terugbetaalde kredieten toe en stijgt de aflossingstermijn. We mogen dus aannemen dat mensen het steeds moeilijker hebben om hun financiële verplichtingen na te komen. Ook de veranderingen in de sociologische structuur van de bevolking en de gezinnen spelen een rol. Denk maar aan de sterke stijging van het aantal eenoudergezinnen.’
Nood aan preventie en eenvoudigere procedure
‘Het is een combinatie van twee factoren: de stijgende levensduurte en de moeilijkheden om een budget te beheren’, meent Guy Colpaert. ‘Het is vandaag erg gemakkelijk om geld uit te geven. Heel wat mensen hebben het dan ook moeilijk om hun budget onder controle te houden. Iedereen wil alles, en wel meteen. Maar zo werkt het niet. Mensen moeten in de eerste plaats leren hun budget te beheren. Er is dan ook nood aan meer preventie. We moeten jongeren, maar ook de oudere generatie, leren hoe ze met een budget moeten omgaan.’
Guy Colpaert pleit ook voor een vereenvoudiging van de huidige procedure van collectieve schuldenregeling. ‘De wet legt heel wat formaliteiten op. De consument moet langs het OCMW of een advocaat die zijn dossier voor de arbeidsrechtbank verdedigt. Ook bedrijven met wanbetalers moeten aan verschillende verplichtingen voldoen. Zij moeten bijvoorbeeld informatie geven over de bedragen die de aanvrager van de procedure hen moet betalen. Vervolgens moeten ze de beslissing van de rechtbank afwachten en het aflossingsplan volgen. Dat is veel werk – en uiteindelijk levert het erg weinig of zelfs niets op.’
Wat is een collectieve schuldenregeling?
De procedure van collectieve schuldenregeling werd in 1999 ingevoerd. Bedoeling was om de financiële draagkracht van mensen die onder een schuldoverlast gebukt gaan, te herstellen. Alleen een natuurlijke persoon die geen handelsactiviteit verricht kan, indien hij niet in staat is om op duurzame wijze zijn schulden te betalen, een verzoek tot het verkrijgen van een collectieve schuldenregeling indienen. Als die natuurlijke persoon vroeger een handelsactiviteit heeft verricht, kan hij dat verzoek slechts indienen ten minste zes maanden na het stopzetten van zijn handel of na de sluiting van het faillissement. Er mogen geen activa aan de schuldeisers onttrokken worden.
Hoe werkt het?
Als de arbeidsrechtbank uw verzoek tot collectieve schuldenregeling aanvaardt, benoemt de rechter een schuldbemiddelaar. Die bepaalt samen met u het budget dat u nodig hebt om van te leven. Hij werkt ook een aanzuiveringsregeling uit. Die regeling kan minnelijk of gerechtelijk gebeuren. Bij een minnelijke regeling probeert de schuldbemiddelaar een akkoord te bereiken met alle schuldeisers. De volgende maatregelen zijn denkbaar: gespreide betaling, kwijtschelding van verwijlintresten, budgettaire begeleiding, en zelfs volledige of gedeeltelijke kwijtschelding van schulden.
Wie kan u helpen bij het indienen van uw verzoek?
U kunt uw aanvraag zelf indienen. Maar aangezien u precieze inlichtingen moet verstrekken, laat u zich best bijstaan door een advocaat – eventueel via juridische bijstand – of door een schuldbemiddelingsdienst. Zulke dienst maakt soms deel uit van een OCMW.
Wat zijn de gevolgen van een collectieve schuldenregeling?
Als u een beroep doet op een procedure van collectieve schuldenregeling, mag u geen nieuwe schulden aangaan. U mag ook uw goederen niet verkopen, tenzij de rechter daarvoor toestemming heeft gegeven. Al uw inkomsten gaan naar de schuldbemiddelaar. Die bezorgt u het bedrag dat u nodig hebt om een menswaardig bestaan te leiden en stort de rest aan de schuldeisers. De verwijlintresten worden opgeschort en uw schuldeisers mogen geen maatregelen van gedwongen tenuitvoerlegging, zoals beslaglegging, nemen.