De economische inspectie heeft het voorbije jaar 469 klachten gekregen over wantoestanden waar mensen die een lening nodig hadden het slachtoffer van werden. Dat is een record. Het gaat om een derde meer dan in 2011, toen er 354 klachten binnenstroomden. Niet alleen de consumenten dienen klachten in, ook bijvoorbeeld de OCMW’s, centra voor welzijnswerk, advocaten en de toezichthouder FSMA doen dat.
De economische inspectie ontwaart een verontrustende trend dat mensen wanhopig op zoek zijn naar een krediet en via het internet steeds vaker in de armen lopen van buitenlandse en niet-erkende kredietverstrekkers. Die maken handig gebruik van de sociale media om hun slachtoffers aan te porren. Via rechtstreekse Facebook-berichten en e-mails worden steeds meer mensen benaderd om bij zulke ‘piraten’ op de markt een lening aan te gaan.
Het aanbod is aanlokkelijk omdat de slachtoffers niet veel persoonlijke gegevens of loongegevens moeten opgeven. De procedures zijn eenvoudig en er wordt geen evaluatie gemaakt van de terugbetalingsmogelijkheden van de leners.
In veel gevallen schuilt de oplichting erin dat mensen vooraf een verzekeringspremie moeten betalen, die kan oplopen tot meer dan 1.000 euro. Zodra dat bedrag gestort is, zijn de kredietzoekers ook dat geld kwijt. De oplichters deinzen er niet voor terug ook logo’s van bekende banken te misbruiken.
Voor de economische inspectie is het moeilijk om de oplichters aan te pakken. Hen op een ‘zwarte lijst’ plaatsen levert weinig op. Via telecomoperatoren worden de faxnummers geblokkeerd. Maar doorgaans is het dan al te laat. Daarom roept de inspectie op de contracten die ondertekend moeten worden nauwkeurig te lezen. Soms wordt bijvoorbeeld verwezen naar een onbestaande notaris.
Een op de vier klachten gaat niet over oplichting, maar over achterstallige betalingen waarbij de kredietverstrekker de lener zonder verwittiging of zelfs onterecht op de negatieve lijst laat zetten van de Centrale voor Kredieten aan Particulieren.
Een andere ‘nieuwe trend’ die de economische inspectie vorig jaar opmerkte in de klachtendossiers, is dat mensen die een product kopen meer problemen ondervonden om dat te doen met een consumentenkrediet. Andere dossiers gaan over te weinig informatie die de kredietaanvrager kreeg bij het afsluiten van een lening, zoals over de termijnen en de transactiekosten.
De sectorfederatie Febelfin wijst er wel op dat de klachten steeds minder de erkende kredietinstellingen viseren. Het aantal klachten tegen de vier grootbanken is volgens de economische inspectie inderdaad gedaald.
Slechts een op de tien (13%) gaat nog over BNPP Fortis, Belfius, KBC of ING. Ook over de ‘middelgrote’ banken is het aantal klachten gedaald, naar 12 procent. ‘Maar ook wij strijden tegen de niet-erkende ‘piraten’ op de kredietmarkt. Niet alleen om concurrentiële redenen, maar ook omdat we er als sector geen baat bij hebben dat consumenten lijden onder zulke wanpraktijken’, luidt het bij Febelfin.
Tot slot wijst de economische inspectie nog op een opmerkelijk ‘nieuw fenomeen’ dat in 2013 is vastgesteld, bij 4 procent van de klachten. Die komen van mensen die tankten bij een onbemand tankstation en betaalden met hun kredietkaart.
Wanneer ze bij een volgende aankoop probeerden te betalen met hun kaart, werd dat geweigerd wegens ‘onvoldoende dekking’. Er blijkt een technisch probleem te zijn waardoor bij tankbeurten iets fout loopt met kaarten waarop nog maar een klein bedrag staat. Niet het getankte bedrag werd afgetrokken, wel een grotere provisie die dagenlang geblokkeerd bleef.