'Familiebedrijf zoekt opvolger' (m/v)

(netto) - Familiebedrijf, het is een vlag die vele ladingen dekt. Het gaat van de kleine zelfstandige om de hoek tot beursgenoteerde bedrijven met duizenden werknemers. Zowat alle 480.740 kmo’s in ons land zijn familiebedrijven. En van de 2.886 grote ondernemingen (meer dan 50 werknemers) voldoen er 70 à 80 procent aan de definitie van een familiebedrijf.

Wat is een familiebedrijf precies?

Lievens: “Die vraag is erg pertinent. Internationaal circuleren er welgeteld 21 definities. Bij het Instituut voor het Familiebedrijf hanteren we de omschrijving dat de meerderheid van de aandelen in handen is van de familie en minstens één familielid deel uitmaakt van het management of de raad van bestuur. Voor beursgenoteerde bedrijven, waar het aandeelhouderschap versnipperd is, mag die meerderheid tot 25 procent terugvallen.”

Wat is de belangrijkste uitdaging voor de toekomst?

Lievens: “Dat is zonder meer de opvolging binnen het familiebedrijf. Bij het begin heeft de zelfstandige ondernemer een idee, waarop hij zijn business heeft uitgewerkt. Zijn eerste uitdaging is expansie: hoe ga ik overleven met de prille business die ik uit de grond heb gestampt? Na ongeveer 25 jaar werken, komt hij aan het einde van zijn carrière en moet hij nadenken over zijn opvolging. Door de pensionering van de babyboomers zijn er tussen nu en 2018 elk jaar 20.000 opvolgingen. Als die mensen er niet in slagen om continuïteit te realiseren, dan gaan een reeks bedrijven verkocht worden of zelfs verdwijnen.

Nu zijn we bezig met de overgang van de eerste naar de tweede generatie. Terwijl de eerste generatie vooral bezig was met overleven, komt het er voor de tweede generatie op aan om samen te werken. Binnen &softReturn;10 à 15 jaar moet de overgang naar de derde generatie worden voorbereid. En dan staan we voor een totaal andere problematiek: het samenhouden van een groter geheel. De structurering van de eigendom en de professionalisering van het management worden dan cruciaal. Het evenwicht vinden tussen geduldig kapitaal (niet betrokken zijn bij de dagelijkse leiding) en geëngageerd kapitaal (wel in de dagelijkse leiding) wordt de kopzorg van de familiebedrijven van de derde en vierde generatie.”

Wanneer moet een ondernemer beginnen te denken aan zijn opvolging?

Lievens: “Opvolging is psychologisch een moeilijk proces, omdat het te maken heeft met een fundamenteel veranderingsproces. Loslaten is voor familiale ondernemers heel moeilijk. Onderzoek wijst uit dat het hele proces 5 tot 10 jaar in beslag neemt. Dat dat een ‘traag’ proces is, wordt geïllustreerd door de verkoop van mijn boek over opvolging in een familiebedrijf. Traditiegetrouw piekt die in december. Vrouw of zoon leggen het boek onder de kerstboom voor papa-ondernemer als stille hint. Steevast krijg ik begin januari een reeks telefoontjes van mensen die hun opvolging willen bespreken, maar geen van die mensen gaat recht op zijn doel af. In het hele proces is de psychologische kant belangrijker dan de juridische en fiscale kant. Of het een goede opvolging wordt, hangt nauw samen met het profiel van de bedrijfsleider en hoe hij met de opvolging omgaat.”

Over welke capaciteiten moet de overnemer beschikken?

Lievens: “De overnemer moet bekwaam en gemotiveerd zijn. Bekwaam zijn valt voor mij uiteen in 3 eigenschappen. Naast de bekende IQ en EQ (emotionele intelligentie) moeten overnemers een goede SQ hebben. SQ staat voor strategische intelligentie en gaat over vooruitkijken, het opmerken van tendensen en verder professionaliseren van de organisatie. Je ziet vaak dat de opvolgers managementsystemen in het bedrijf invoeren die de overlaters niet hadden. Opvolgers voeren vaak een andere strategie en hanteren een directere en meer resultaatsgerichte leiderschapsstijl.

Dikwijls gaat de overdracht gepaard met minstens een gedeeltelijke vernieuwing van het team. Over het algemeen besteden overnemers meer aandacht aan consensus, terwijl de overdragers zich veeleer autoritair opstellen. Liefst 75 procent van de familiebedrijven blijft in de eigen familie. De familiale opvolger zal moeten bewijzen dat hij niet de man is die daar gezet wordt enkel en alleen omwille van zijn familienaam.”

bespreekbaar

(familiale opvolging,verkopen,

familiale controle)

en geef hem kansen

de overdrager vast

waar nodig

als buffer en trigger