Elke loonberekening begint met het brutoloon. Dat omvat meer dan alleen het afgesproken salaris dat tegenover de gepresteerde werktijd staat. Ook het loon voor overuren, het gewaarborgd loon voor ziekte, het loon voor feestdagen, vakantiedagen en klein verlet maken deel uit van het brutoloon.
Vergoedingen zoals commissielonen en premies zoals die voor eindejaar of voor nacht- en ploegenarbeid worden eveneens toegevoegd aan het brutoloon.
Hetzelfde geldt voor voordelen die niet in geld worden uitbetaald maar wel in een geldbedrag kunnen worden uitgedrukt. 'Denk aan sommige voordelen in natura', zegt Geert Vermeir van de hr-dienstverlener SD Worx. 'Op het privégebruik van een laptop of gsm wordt een forfaitair bedrag gekleefd dat wordt toegevoegd aan het brutoloon.'
De loonkosten voor de werkgever zijn hoger dan het brutoloon. Zo betaalt een werkgever boven op het brutoloon nog een patronale bijdrage van 35 à 40 procent. Wie een brutoloon heeft van 3.000 euro, kost aan de werkgever dus ongeveer 4.200 euro. Al zijn er wel lastenverlagingen mogelijk, afhankelijk van het statuut van de werknemer, het loonniveau en eventueel de doelgroep waartoe hij behoort, zoals jongeren, ouderen of werk- lozen.
RSZ-bijdrage
Het brutoloon vormt de basis waarop zowel de patronale als de persoonlijke socialezekerheidsbijdrage (RSZ) wordt berekend. Die bijdrage gebruikt de overheid om werkloosheids-, pensioenuitkeringen en ziekteverzekeringen te financieren. De werkgever houdt de persoonlijke bijdrage meteen af van het brutoloon.
In de privésector bedragen de werknemersbijdragen voor bedienden 13,07 procent van het brutoloon.
Voor arbeiders geldt hetzelfde percentage, maar wel op een brutoloon van 108 procent. Op een brutoloon van 2.000 euro bedraagt de bijdrage voor een arbeider dus niet 261,4 euro, maar wel 282,3 euro. 'Werkgevers betalen voor hun arbeiders in de praktijk een hogere RSZ-bijdrage. Dat komt omdat het vakantiegeld voor arbeiders wordt uitgekeerd door de Rijksdienst voor Jaarlijkse Vakantie of de sectorale vakantiekas. Bij bedienden daarentegen betaalt de werkgever rechtstreeks het vakantiegeld', zegt Vermeir. Ook artiesten en kunstenaars betalen een RSZ-bijdrage op basis van een brutoloon van 108 procent.
Wie een brutomaandloon heeft van minder dan 2.385,41 euro, krijgt een werkbonus. Dat is een korting op de persoonlijke socialezekerheidsbijdrage. Het brutoloon blijft ongewijzigd, maar de werknemer houdt er netto wel meer van over. De bonus bedraagt maximaal 175 euro voor bedienden en 189 euro voor arbeiders met een brutomaandwedde tot 1.501,82 euro. De bonus vermindert naarmate het brutoloon stijgt.
Belastbaar loon
Het brutoloon verminderd met de RSZ-bijdrage en eventueel gecorrigeerd met de werkbonus vormt het belastbaar loon. Dat kan nog worden aangevuld met vergoedingen waarop geen gewone RSZ-bijdragen maar wel bedrijfsvoorheffing is verschuldigd. Denk aan de waarde van het voordeel voor het privégebruik van een bedrijfswagen, het dubbel en aanvullend vakantiegeld, een extralegale kinderbijslag of een uitkering bij arbeidsongeschiktheid.
Bedrijfsvoorheffing
Op basis van het belastbaar loon wordt de bedrijfsvoorheffing berekend. Het gaat eigenlijk om een voorschot op de personenbelasting die de werknemer verschuldigd is. De uiteindelijke afrekening gebeurt later, via de belastingaangifte.
De bedrijfsvoorheffing wordt niet berekend aan de hand van een vast percentage, maar is afhankelijk van verschillende factoren. Daardoor betalen twee werknemers met een identiek loon niet noodzakelijk dezelfde voorheffing.
Zo is er een belastingvermindering voor wie kinderen ten laste heeft. Een werknemer met één kind ten laste krijgt een vermindering van 34 euro per maand. Voor twee kinderen bedraagt de belastingvermindering 91 euro en voor drie kinderen 243 euro. Bent u getrouwd of woont u wettelijk samen, dan moet u kiezen welke partner de kinderen ten laste neemt. Daarnaast zijn er belastingverminderingen naargelang de gezinssituatie. Een alleenstaande krijgt bijvoorbeeld een vermindering van 24 euro per maand, op voorwaarde dat hij geen (brug)gepensioneerde is.
Er is een vermindering van 34 euro voor een ongehuwde ouder met minimaal één kind ten laste. Ook een mindervalide werknemer heeft recht op een aftrek van 34 euro. Wie ouders, grootouders, broers of zussen van minstens 65 jaar oud ten laste heeft, krijgt een vermindering van 68 euro.
Daarnaast is er een vermindering van 211,5 euro voor een echtgenoot, echtgenote of een wettelijk samenwonende partner met een beroepsinkomen dat alleen bestaat uit een pensioen of uit renten van niet meer dan 423 euro per maand.
Wie recht heeft op de werkbonus krijgt een vermindering van 8,95 procent van de bonus. Ten slotte geldt een vermindering voor persoonlijke bijdragen van de werknemer aan een groepsverzekering of pensioenfonds. Die bedraagt 30 procent van het gestorte bedrag.
Nettoloon
Het belastbaar loon na aftrek van de bedrijfsvoorheffing levert het nettoloon op. Dat is niet noodzakelijk het bedrag dat u op uw bankrekening krijgt.
Het bedrag kan nog stijgen als de werkgever kosten vergoedt die de werknemer heeft gemaakt voor zijn beroepsactiviteiten. Denk aan de restaurantrekening voor een lunch met klanten. Ook een fietsvergoeding is niet onderworpen aan RSZ of bedrijfsvoorheffing en wordt nog bij het nettoloon geteld.
Omgekeerd moet de werkgever nog enkele afhoudingen in rekening brengen. Zo betaalt elke werknemer een 'bijzondere bijdrage voor sociale zekerheid' in functie van het jaarlijks belastbare gezinsinkomen. Ook maaltijdcheques die vrijgesteld zijn van RSZ maar waarvoor de werknemer zelf nog een bijdrage moet betalen van 1,09 euro per ontvangen cheque, worden in mindering gebracht.
Ook wie zelf een bijdrage betaalt voor een groepsverzekering of bedrijfswagen, ziet zijn nettoloon gecorrigeerd. Die correcties leveren uiteindelijk het bedrag op dat een werknemer op zijn bankrekening krijgt.