De federale ambtenaren staken op 26 april tegen de begrotingsmaatregelen. Vooral de geplande hervormingen van de ambtenaren- pensioenen en de flexibilisering van de 38-urige werkweek stuiten hun tegen de borst.
De regering plant evenwel nog ingrepen die onze manier van werken drastisch zullen veranderen. Minister van Werk Kris Peeters (CD&V) heeft dat pakket ‘werkbaar en wendbaar werk’ gedoopt. Het bestaat uit twee luiken. Het basisluik zal voor alle bedrijven gelden, het tweede luik biedt sectoren een menu om verder te gaan. Zo krijgen ze de kans om het tijdskrediet voor zorg met drie maanden uit te breiden en voor palliatief verlof met een maand.
Tegelijk zal de regering strenger optreden tegen wie onterecht een uitkering trekt. Dat moet 70 miljoen opleveren. De 288.107 werknemers en ambtenaren in tijdskrediet, loopbaanonderbreking of thematisch verlof komen daarbij in het vizier. Die systemen worden alsmaar populairder, vooral de formule om 4/5de te werken. De kosten van al die verlofsystemen lopen echter jaar na jaar op. Om oneigenlijk gebruik in de kiem te smoren zal strenger gecontroleerd worden dat wie in het systeem wil stappen of erin zit, wel voldoet aan de voorwaarden. Hoe die controles zullen gebeuren, moet nog worden uitgeklaard. De vraag of de RVA de controles zal uitvoeren, zal daarbij op tafel komen, valt te horen in politieke kringen.
De RVA gaat momenteel al na of een werknemer alle nodige attesten aan zijn aanvraag toevoegt. Wie zijn aanvraag elektronisch indient, moet die bewijsstukken louter ‘ter beschikking te houden’. De RVA kan in dat geval dus niet systematisch controleren of het gevraagde motief wel klopt. ‘Amper 3 procent van de aanvragen voor tijdskrediet gebeurt elektronisch’, zegt de RVA-woordvoerder Kristof Salens. Details over hoe de controle verloopt, en cijfers over het aantal betrapte werknemers kon de woordvoerder niet geven. Wel geeft hij mee dat een betrapte werknemer de ontvangen premies moet terugbetalen en zijn recht op uitkeringen dreigt te verliezen.
In totaal genieten 70.594 ambtenaren een loopbaanonderbreking. Er geldt een arsenaal aan regels en voorwaarden die variëren in functie van waar de ambtenaar werkt en welke functie hij uitoefent. In de privésector bestaan twee systemen naast elkaar, tijdskrediet en thematisch verlof, met ook elk hun eigen voorwaarden. Een overzicht.
Tijdskrediet zonder motief | 33.000 werknemers
Wat: Sinds 2012 levert tijdskrediet zonder motief geen premie van de RVA meer op en telt het niet volledig mee voor het pensioen.
Voor wie? Voor werknemers die minstens vijf jaar gewerkt hebben, waarvan twee jaar bij de huidige werkgever. Tenzij het tijdskrediet meteen wordt opgenomen nadat alle rechten op ouderschapsverlof uitgeput zijn (zie verder). Wie 1/5de tijdskrediet wil opnemen, moet bijkomend in de twaalf maanden voordien voltijds aan de slag geweest zijn. Voor halftijds tijdskrediet is dat minstens 3/4de . In bedrijven met meer dan tien werknemers is tijdskrediet een recht. In bedrijven met minder werknemers kan de werkgever het weigeren.
Hoe lang: Twaalf maanden voltijds, 24 maanden halftijds of 60 maanden 1/5de. Combinaties zijn mogelijk. Bijvoorbeeld zes maanden voltijds + zes maanden halftijds + 15 maanden 1/5de.
Het maximum van twaalf voltijdse maanden geldt gedurende de hele loopbaan, niet per werkgever. Eveneens belangrijk om te weten is dat u het niet gedurende een willekeurig aantal maanden kunt opnemen. Voltijds en halftijds tijdskrediet moet u in ‘blokken’ van minstens drie maanden opnemen, 1/5de tijdskrediet in blokken van minstens zes maanden.
Tijdskrediet met motief | 26.365 werknemers
Wat: Boven op het tijdskrediet zonder motief kan een werknemer in de privésector ook tijdskrediet met motief opnemen als er een cao is die daarin voorziet. Er bestaan zes motieven.
Voor wie: Het is niet nodig dat u al vijf jaar aan de slag bent. Wel moet u minstens twee jaar bij uw huidige werkgever werken, tenzij u er gebruik van wil maken onmiddellijk nadat uw rechten op ouderschapsverlof zijn uitgeput. Ook hier moet u de twaalf maanden voordien voltijds gewerkt hebben als u 1/5de tijdskrediet wil nemen, of minstens 3/4de aan de slag zijn geweest voor halftijds tijdskrediet. In een bedrijf met meer dan tien werknemers is tijdskrediet een recht. In kleinere bedrijven kan de werkgever weigeren.
Hoe lang: Dat hangt af van het motief dat u inroept. Ook hier geldt dat u een aantal maanden aaneensluitend moet nemen.
1. Zorgen voor kind jonger dan 8 jaar:
23.718 werknemers
Wat: De ouders moeten zich effectief bezighouden met de kinderen. De vrije tijd benutten om bijvoorbeeld te trainen voor een marathon valt onder het oneigenlijke gebruik dat de regering viseert.
Bewijs: Een kopie van de geboorteakte van het kind.
2. Zorgen voor een zwaar ziek gezins- of familielid: 1.244 werknemers
Wat: Om te zorgen voor een zieke bloedverwant tot de tweede graad en de personen met wie u samenwoont. Het geldt dus ook als u zorgt voor de inwonende dochter van uw nieuwe partner met wie u samenwoont.
Bewijs: De behandelende geneesheer oordeelt dat het gaat om een ziekte of medische ingreep die hij als ‘zwaar’ bestempelt en waarvoor sociale, familiale of morele bijstand noodzakelijk is voor het herstel.
3. Volgen van een erkende opleiding:
920 werknemers
Wat: Werknemers die een opleiding willen volgen erkend door de gemeenschappen of de sector waarin ze werken, of die bedoeld is om een diploma of getuigschrift van het secundair onderwijs te behalen.
Bewijs: De werknemer moet elk kwartaal een attest bezorgen waaruit blijkt dat hij de lessen regelmatig heeft bijgewoond.
4. Overige motieven: 483 werknemers
Wat: Hieronder vallen drie motieven: palliatieve zorg verlenen aan iemand die lijdt aan een ongeneeslijke ziekte en terminaal is, zorgen voor een zwaar ziek minderjarig kind en zorgen voor een gehandicapt kind jonger dan 21 jaar.
Bewijs: Een attest waarin de geneesheer de ziekte als ‘zwaar’ bestempelt of waaruit blijkt dat er sprake is van minstens 66 procent fysieke of mentale ongeschiktheid.
Thematische verloven 74.126 werknemers
Wat: Er zijn drie thematische verloven. De voorwaarden zijn minder streng dan voor tijdskrediet. Voor de halftijdse of 1/5de formule moet u minstens 3/4de respectievelijk voltijds aan de slag zijn.
1. Ouderschapsverlof
58.374 werknemers
Voor wie: Voor de opvoeding van kinderen jonger dan twaalf jaar (21 jaar voor een gehandicapt kind). U moet in 12 van de 15 maanden voorafgaand aan de aanvraag bij uw huidige werkgever gewerkt hebben.
Hoe lang: Sinds 2012 vier ‘voltijdse’ maanden, 8 halftijdse maanden of twintig maanden 1/5de. Enkel werknemers met kinderen geboren of geadopteerd na 8 maart 2012 ontvangen tijdens die vierde maand een uitkering van de RVA.
Bewijs: Een kopie van de geboorteakte van het kind waarvoor u ouderschapsverlof opneemt.
2. Medische bijstand
15.486 werknemers
Voor wie: Werknemers die een zwaar ziek gezinslid of familielid tot de tweede graad bijstaan. Gezinsleden zijn de personen met wie u samenwoont, u hoeft er dus niet per se een bloedband mee te hebben.
Hoe lang: Maximaal twaalf maanden voltijds, telkens in blokken van één tot drie maanden op te nemen. Dat minimum van 1 maand geldt niet voor ouders met een minderjarig zwaar ziek kind dat opgenomen wordt in het ziekenhuis. Zij kunnen hun arbeidsprestaties met een week onderbreken, telkens verlengbaar met een week. De twaalf maanden voltijds kunnen uitgebreid worden tot 24 maanden voor alleenstaande ouders die zorgen voor een ziek kind jonger dan 16 jaar.
Bewijs: De behandelende geneesheer dient te verklaren dat u bereid bent de zwaar zieke persoon bij te staan of te verzorgen. Het ziekenhuis moet eveneens een attest afleveren dat het kind gehospitaliseerd is.
3. Palliatieve zorg
266 werknemers
Voor wie: Voor werknemers die een ongeneeslijk zieke die zich in een terminale fase bevindt verzorgen en medisch, sociaal, administratief of psychologisch bijstaan.
Hoe lang: U kunt het opnemen voor een maand, telkens verlengbaar met een maand.
Overlijdt de patiënt vóór het einde van uw loopbaanonderbreking, dan kunt u in loopbaanonderbreking blijven tot de vooropgestelde datum of het werk al eerder hervatten. Net zoals tijdens andere vormen van thematisch verlof en tijdskrediet bent u beschermd tegen ontslag.
Bewijs: Een attest van de behandelende geneesheer van de patiënt waaruit blijkt dat u bereid bent om palliatieve verzorging te verstrekken.
Landingsbanen 84.021 werknemers
Voor wie: tijdskrediet voor oudere werknemers die minder willen werken.
Hoe lang: het kan vanaf 55 jaar tot aan het pensioen. Maar pas vanaf 60 jaar krijgt u ook een premie van de RVA. Uitzonderingen zijn er voor zware beroepen, lange loopbanen en herstructureringen.
Bewijs: u moet minstens 25 jaar als werknemer gewerkt hebben, waarvan 2 jaar bij uw huidige werkgever. De jaren als zelfstandige of als ambtenaar tellen niet mee.
