Bijna 3 miljoen Belgen doen aan individueel pensioensparen. Ongeveer de helft van hen spaart via een fonds, de andere helft via een verzekering. Die fiscaalvriendelijke manier van sparen biedt de mogelijkheid een bedrag te storten en daarvan 30 procent te recupereren via de belastingaangifte. Het maximaal aftrekbare bedrag wordt jaarlijks geïndexeerd, maar de regering-Michel besliste de indexering te bevriezen. Tot 2018 kunt u tot maximaal 940 euro per jaar storten, waarvan u dus 30 procent of 282 euro recupereert.
Voor het fiscale voordeel maakt het helemaal niet uit op welk tijdstip van het jaar u die storting doet. Een rondvraag bij de financiële instellingen leert dat een meerderheid van de spaarders het bedrag verdeelt over twaalf maanden en elke maand een deel stort. Daarnaast kiest ongeveer 20 procent van de spaarders voor een eenmalige storting in december. Ze wachten dus tot de laatste dagen van het jaar om nog snel de storting te doen.
Timing
Een belangrijke vraag is of december ook de beste timing is voor wie zijn pensioenspaarpot wil maximaliseren. Bij pensioenspaarverzekeringen alvast niet. Uw storting in een pensioenspaarverzekering begint, net als bij een spaarboekje, rente op te leveren vanaf het moment van de storting. Hoe vroeger u stort, hoe meer kapitaal u dus op 65 jaar hebt opgebouwd. Storten in januari is dan de boodschap.
Bij de pensioenspaarfondsen is het verhaal iets anders. Anders dan bij de verzekeringen kan de waarde van de fondsen schommelen en is het mogelijk dat de koersen in bepaalde jaren dalen omdat de aandelenmarkten klappen krijgen. Idealiter stort u het best in een fonds op het moment dat de koers op zijn laagste niveau van het jaar staat. Want dan krijgt u voor dezelfde storting het meeste deelbewijzen van het fonds.
Die perfecte timing elk jaar weer nastreven is echter voor niemand weggelegd. Het is dus beter te kiezen voor een systematische manier van storten. We onderzochten met welk systeem u de voorbije 26 jaar - de start van de meeste pensioenspaarfondsen - het meest kapitaal had opgebouwd: een eenmalige storting in januari, maandelijkse stortingen of een eenmalige storting in december.
Januari-effect
Uit de resultaten blijkt dat wie sinds 1989 telkens bij het begin van het jaar stortte, het grootste pensioenkapitaal heeft opgebouwd. Het gemiddelde kapitaal na 26 jaarlijkse stortingen bedraagt voor de acht pensioenspaarfondsen 39.340 euro. Dat is bijna 7 procent meer dan wanneer u de stortingen telkens in december had gedaan. Ook de maandelijkse stortingen doen het beter dan de eenmalige stortingen in december. Met 37.893 euro ligt het kapitaal bijna 3 procent hoger dan bij stortingen in december.
Het succes van de januaristortingen ligt voor de hand. Beurzen kennen een volatiel verloop, maar in de meerderheid van de gevallen sluiten ze het jaar wel met winst af. Dat blijkt ook uit de prestaties van de pensioenspaarfondsen. Tijdens de voorbije 26 jaar noteerden de fondsen in 18 jaren hoger aan het einde van het jaar. Door in januari te storten, koopt u tegen een lagere koers, waardoor u meer deelbewijzen opstrijkt en op 65 jaar een grotere pot bijeen hebt. Er zijn natuurlijk ook uitzonderingen. Het voorbeeld bij uitstek is 2008. Tijdens de beurscrisis van dat jaar vielen de pensioenspaarfondsen met meer dan 20 procent terug. In dat jaar zou het dus beter geweest zijn om in december te storten.
Een kanttekening is wel dat u bij een storting begin januari uw centen bijna twaalf maanden vroeger van uw spaarboekje moet halen dan bij een storting eind december.
Keuze fonds
Niet alleen de timing van de stortingen heeft een belangrijke impact op uw pensioenspaarpot. Ook de keuze van het fonds kan tot verschillen leiden. Dat toont het bijgevoegde rendementsoverzicht. Met Metropolitan-Rentastro Growth van BNP Paribas Fortis en Fintro bouwde u sinds 1989 een kapitaal op van 46.855 euro als u koos voor maandelijkse stortingen. Met Accent Pension Fund van Société Générale Private Banking kwam u met dezelfde maandelijkse stortingen op 29.164 euro. Staar u wel niet blind op prestaties uit het verleden. Aangezien pensioensparen een langetermijnbelegging is, blijft de beheerder nooit dezelfde over de volledige looptijd van het fonds.
Belangrijk is dat het moment van storting geen impact heeft op de taks die u op uw 60ste betaalt. Voor fondsen betaalt u een taks op een fictief rendement van 4,75 procent. Er wordt van uitgegaan dat de storting pas rente oplevert vanaf het begin van het jaar volgend op de storting. Een storting in januari kost u dus evenveel taks als een storting in december. De regering-Michel verlaagde trouwens de taks van 10 naar 8 procent.
Voorts zijn in de oefening wel de beheerskosten van de fondsen opgenomen, maar niet de instapkosten die u betaalt bij elke storting. Die variëren tussen 0 en 3 procent naargelang de aanbieder. Het is cruciaal over die kosten te waken. De impact van een kostenverlaging kan minstens even belangrijk zijn als de impact van een bijsturing van uw stortingen.
