(netto) – “Het verhaal dat het volstaat om de effectieve pensioenleeftijd op te trekken van 60 jaar naar 65 jaar om de pensioenen te blijven garanderen, klopt niet”, rekenden Ivan Van de Cloot en Jean Hindriks van de onafhankelijke denktank Itinera Institute uit. "Alleen als iedereen tussen zijn 20ste en 65ste voltijds aan de slag is, dan is het pensioenprobleem opgelost. Maar laat ons ervan uitgaan dat dat nooit zal lukken." In 2010 was 67 procent van alle Belgen tussen 20 en 64 aan de slag.
10 jaar jonger dan u denkt!
Daarom stelt de denktank een andere formule voor. De formule ‘50/70’, waarin men vanaf 60 jaar halftijds op pensioen gaat, maar waarin men ook halftijds blijft werken. Tot 66 vanaf 2015, 67 vanaf 2020, 68 vanaf 2030, 69 vanaf 2040 en tot 70 vanaf 2050.” "Een uitbolregeling dus, waarbij we de symboliek van 65 achter ons laten”, redeneert Hindriks. Hij legt uit waarom dat geen probleem mag zijn. “We zijn 10 jaar jonger dan we denken. Als we rekening houden met de levensverwachting, is iemand die vandaag 60 jaar is relatief gezien even oud als iemand die in de jaren 80 50 jaar oud was.”
LEES OOK: Hoelang moet u werken?
Euthanasie op oudere werknemers
“Dit is een interessante piste”, reageerde de aanwezige oud-minister van Pensioenen Bruno Tobback. "Maar als we dat vandaag zouden invoeren, zouden 350.000 60-plussers een halftijdse jobs moeten zoeken. De vraag is of zij een valabele job in dat regime zouden kunnen vinden.”
“We moeten inderdaad naar een leeftijdsbewuste arbeidsmarkt en een ander loopbaanbeleid", erkent Marc De Vos, directeur van Itinera Institute. Ivan Van de Cloot heeft alvast enkele suggesties om de vraag naar werknemers in het algemeen en oudere werknemers in het bijzonder te stimuleren. “We moeten stoppen met arbeid te belasten alsof het schadelijk is voor de gezondheid. En het heilige huisje van anciënniteitsgerichte verloning moet gesloopt worden. Want omdat het loon stijgt met de leeftijd, euthanaseren we arbeid op oudere leeftijd.”
Solidariteit ja, maar ook individuele verantwoordelijkheid
Itinera Institute erkent dat blijven werken tot 70 jaar niet voor iedereen mogelijk is. Van de Cloot vindt het vooral cruciaal dat in een toekomstig pensioensysteem solidariteit gekoppeld wordt aan individuele verantwoordelijkheid. Wie vroeger wil stoppen, kan dat, maar moet het dan met minder doen. “Iedereen draagt bij tot een algemene pot zoals nu, maar via een systeem van notionele rekeningen houden we bij welke individuele keuzes iemand tijdens zijn loopbaan gemaakt heeft. Zo stoppen we het bestaande mechanisme dat de rekening verschuift naar de volgende generatie." (Zie onderaan: "sociaal contract verbroken")
Aanvullend pensioen voor iedereen
Van de Cloot pleit er ook voor om de tweede pensioenpijler zo snel mogelijk te veralgemenen. Nu bouwt zowat 60 procent van de werknemers een aanvullend pensioen op via zijn werkgever. “Het zou een standaardsysteem moeten worden waarin iedereen automatisch in komt, tenzij hij of zij er expliciet voor kiest om er niet aan deel te nemen. Er heerst een doembeeld over de risico’s verbonden aan aanvullende pensioenen. Een stevig prudentieel beleid is uiteraard nodig. En het geld vereist een goede governance. Studies tonen aan dat grote fondsen het niet noodzakelijk beter doen dan kleine fondsen, maar het is duidelijk dat de kosten, en dan vooral de administratieve kosten, zo laag mogelijk gehouden moeten worden”, zegt Van de Cloot.
“Een dergelijk defaultsysteem met opt-out-optie is een interessant verhaal voor de jongere generatie”, aldus Tobback. "De oud-minister van Pensioenen vindt dat de uitkering van het aanvullende pensioen best in de vorm van een rente zou gebeuren. “Dan zou het ook echt als een pensioenuitkering beschouwd worden en niet zozeer als een vermogenscomponent.”
“Babyboomgeneratie heeft sociaal contract verbroken”
Op Luxemburg na is België het enige rijke land dat zich nog niet heeft voorbereid op de vergrijzing en nog niets ondernomen heeft om zijn pensioensysteem te hervormen. Nochtans is de uitdaging in ons land op dat vlak des te groter omdat we onze beloftes uit het verleden niet zijn nagekomen. Ten eerste is er het schuldige verzuim van de vorige regeringen, die hebben nagelaten reserves aan te leggen voor een perfect te voorspellen demografische evolutie. Daardoor zal iemand die vandaag geboren wordt, gemiddeld 60.000 euro meer bijdragen tot het pensioensysteem dan hij eruit zal kunnen halen.
LEES OOK: Hoe jongeren omgaan met pensioen
Ten tweede is er de babyboomgeneratie, die het sociale contract dat na de Tweede Wereldoorlog werd ingevoerd, massaal heeft verbroken door vroeger te stoppen met werken dan overeengekomen was. Van de 2 miljoen Belgen ouder dan 50 zijn er 1 miljoen niet actief. "Dat leidt tot perverse solidariteit", vindt Van de Cloot. "Iemand met een hoog loon die op zijn 65ste op pensioen gaat, zal 11 procent meer hebben bijgedragen dan hij terugkrijgt. Dat is gezonde solidariteit. Maar als diezelfde man met het hoge loon al op zijn 55ste stopt, dan zal hij 60 procent minder bijdragen dan hij krijgt. Dat is valse solidariteit op kap van de maatschappij en dat moet stoppen."
