Welke gevolgen heeft de spotgoedkope rente voor de Belgische overheid?
Voor de Belgische financieringsbehoeften voor 2014 heeft de nieuwe rentedaling eigenlijk geen onmiddellijke gevolgen. De schatkist wilde dit jaar 33,5 miljard euro lenen op middellange termijn en dat bedrag werd de voorbije maanden al helemaal opgehaald. Het Agentschap voor de Schuld profiteerde wel al van de lage rente om 600 miljoen euro extra op te halen, verduidelijkt directeur Jean Deboutte.
Voor de begroting van 2015 kan de rentedaling wel een meevaller zijn. Het monitoringcomité, de instelling die de begroting opvolgt, verwacht dat de schatkist op lange termijn - lees: voor minstens 8,9 of 10 jaar - een bedrag van 40 miljard euro zal lenen. De instelling gaat er in zijn jongste rapport van uit dat de tienjaarsrente volgend jaar gemiddeld 2,01 procent zal bedragen.
Aan die verwachte tienjaarsrente zou de schatkist op die 40 miljard vers geld ongeveer 800 miljoen euro rentelasten moeten betalen. Maar als de tienjaarsrente rond de 1 procent blijft schommelen zal die rentelast maar 400 miljoen euro zijn. Een bonus van 400 miljoen euro, met andere woorden.
Ook de rentelasten op de totale overheidsschuld dalen uiteraard. Dit jaar bedroegen die 11,5 miljard euro. Voor volgend jaar rekent de overheid op een totale rentelast van 11 miljard euro. Maar Deboutte sluit niet uit dat dat bedrag nog lager zal uitvallen. Zeker als de rente zo laag blijft. 'Dat is best opmerkelijk als je weet dat de schulden van de overheid eigenlijk zijn opgelopen. Meer schulden en toch minder kosten.'
We merken nog steeds een gezonde interesse naar Belgisch papier
De schatkist verwacht weinig problemen om haar papier te slijten. 'We merken nog steeds een gezonde interesse', aldus Deboutte. 'Vooral uit landen als Duitsland en Nederland, waar de rente nog lager is.' Ook centrale banken en banken tonen meer appetijt voor Belgische overheidsobligaties dan in het verleden. Bij pensioenfondsen en andere institutionele investeerders valt het papier met de historisch lage rente om begrijpelijke redenen minder in de smaak.
Wat betekent dit voor uw spaarboekje?
De rente op de spaarboekjes viel deze week terug naar een absoluut dieptepunt. Staatsbank Belfius verlaagde vorige week de basisrente voor zijn klassieke spaarboekje naar 0,15 procent, terwijl de getrouwheidspremie 0,15 procent bedraagt. ING-dochter Record Bank volgde dinsdag het voorbeel van Belfius. Verwacht wordt dat ook de andere banken hun rentetarieven zullen verlagen. Al blijft er volgens de meeste economen niet veel marge over om nog veel in de rente te hakken.
De langetermijnrente vormt wel de basis om de tarieven te berekenen die langlopende spaarproducten bieden zoals kasbons of termijnrekeningen. Ook voor beleggingsproducten zoals de tak21-verzekering - een beleggingsproduct met een gewaarborgd rendement - kan de dalende rente gevolgen hebben. Verzekeraars kunnen het rendement dat ze bij de aanvang van het contract waarborgen immers nadien eenzijdig verlagen of verhogen, afhankelijk van de Belgische tienjaarsrente.
Wordt uw woonkrediet goedkoper?
Je kunt zeggen dat de hypotheekleningen de dalende Belgische overheidsrente op tien, vijftien of twintig jaar voor 75 procent volgen
Voor uw hypotheek kan de dalende rente in principe positieve gevolgen hebben. Banken hanteren langetermijnrentes zoals de tienjaarsrente immers als de basis om te berekenen welke tarieven ze kunnen vragen voor hun woonkrediet. De voorbije maanden sijpelde de lagere rente al door op de hypotheekmarkt. 'Door de band genomen kan je zeggen dat de hypotheekleningen de dalende Belgische overheidsrente op tien, vijftien of twintig jaar voor 75 procent volgen,' merkt John Romain van het adviesbureau Immotheker op. 'Anders gezegd: als de tienjaarsrente met 1 procent zakt, dan zakt de rente op de woonkredieten met 0,75 procent. Al gebeurt zoiets wel met enige vertraging.'
Het is dus niet zo dat banken plots nog lagere tarieven voor hun woonkredieten zullen aanbieden nu de Belgische tienjaarsrente woensdag onder de 1 procent is gezakt. 'Het is sowieso moeilijk een duidelijke lijn te trekken in het hypotheekbeleid van banken,' zegt Romain. 'Natuurlijk bepaalt niet alleen de tienjaarsrente mee het tarief, er spelen ook commerciële belangen. Alles hangt ook af van de budgetten die deze instellingen hanteren, en ook van wat de Europese Centrale Bank binnenkort doet. Als Frankfurt extra maatregelen neemt om de economische groei te stimuleren kan dat de rente nog verder drukken.'
Vraag is ook of banken nog veel zin hebben om woonkredieten van 25 jaar of meer nog sterk zullen promoten. 'Daarmee lenen ze voor een lange termijn geld uit aan erg lage tarieven,' vertelt Romain. 'Wellicht vragen steeds meer bankiers zich af of dat economisch gezien nog veel zin heeft.'
Slaat de belegger munt uit de lage rente?
De meeste economen gaan er van uit dat de bodem van de rente nog niet bereikt is. ‘In een speech liet Mario Draghi vrijdag duidelijk verstaan dat Europese Centrale Bank nog meer maatregelen zal nemen om de inflatie aan te wakkeren’, stelt Belfius-hoofdeconoom Geert Gielens. ‘Dat betekent dat de rente nog kan zakken.’
De rentedaling is goed nieuws voor wie vandaag al overheidspapier in portefeuille heeft. De waarde van die belegging zal stijgen. Maar voor wie vandaag nog op zoek is naar een manier om zijn cash aan het werk te zetten, zorgt de lage rente voor hoofdbrekens. De bodemtarieven en de dreiging dat de rente ooit weer zal stijgen, maken veilig geachte beleggingen zoals Belgische overheidsobligaties weinig aantrekkelijk.
Door het soepel monetaire beleid en de lage rente kunnen de Europese beurzen nog stijgen. Dat zagen we de afgelopen jaren ook in de VS.
De lage rente betekent dus dat beleggers die rendement zoeken meer risico zullen moeten nemen. Niet toevallig voeren aandelen die een stevig dividend opleveren zoals Belgacom en Bpost dit jaar de Bel20 aan. Inclusief dividend leverden ze de belegger dit jaar al zo'n 50 procent rendement op.
‘Door het soepel monetaire beleid en de lage rente kunnen de Europese beurzen nog verder stijgen. Dat zagen we de afgelopen jaren ook in de VS’, meent Gielens. De Bel20 steeg dit jaar al 11 procent. Inclusief dividenden levert de hoofdindex van de beurs van Brussel ruim 14 procent rendement.
Mag de ondernemer zich in de handen wrijven bij de lage rente?
‘De meeste Belgische bedrijven zijn financieel gezond, maar daar horen een beetje schulden bij. Het positieve aan de lage rente is dat bedrijven die schulden goedkoper kunnen financieren’, zegt Etienne Decallataÿ.
Aan de basis van de lage rente ligt een chronisch gebrek aan economische groei
Maar het goedkopere geld weegt volgens de hoofdeconoom bij Bank Degroof niet op tegen het verlies aan omzet bij de bedrijven. ‘Aan de basis van de lage rente ligt niet alleen het soepel beleid van de Europese Centrale Bank, maar ook het chronisch gebrek aan economische groei. De lage rente bevestigt dat de groei laag zal blijven.’
Volgens de econoom zal de groei volgend jaar iets versnellen, met dank aan de forse daling van de olieprijs, de goedkopere euro, de betere vooruitzichten voor de Zuid-Europese landen en de stabilisatie van de financiële sector, waardoor de banken makkelijker kredieten zullen verlenen. Maar dat zal niet tot spectaculaire groeicijfers leiden. ‘We zullen ons al gelukkig mogen prijzen als de Belgische economie 1,2 procent aantrekt.
'Er is al veel vooruitgang geboekt sinds het uitbreken van de crisis. We betalen een hoge prijs voor de fouten die toen gemaakt zijn. Nu zijn we beter bezig. Ooit zullen we daar de vruchten van plukken’, besluit Decallataÿ hoopvol.