Raad van Europa eist meer controle op geheime diensten

Terry Davis, secretaris-generaal van de Raad van Europa

(belga) - Terry Davis, secretaris-generaal van de Raad van Europa, kondigde alvast concrete voorstellen aan. De vice-voorzitter van de Europese Commissie, Franco Frattini, wees op de plicht van de lidstaten om nu zelf op onderzoek uit te gaan en de 'juridische waarheid' vast te leggen.

Spiders' web

Een en ander kwam bij de bespreking van het rapport van Dick Marty over de geheime CIA-vluchten en de uitzonderlijke uitleveringen (extraordinary renditions) te Straatsburg aan bod. Op 7 juni publiceerde de Zwitserse liberale senator Marty zijn rapport over de illegale CIA-activiteiten ('spiders' web'). In dat document worden zeven landen ervan beschuldigd dat ze mee verantwoordelijk voor de illegale uitleveringen zijn. Het gaat om Zweden, Bosnië-Herzegovina, Groot-Brittannië, Italië, Macedonië, Duitsland en Turkije. Daarnaast worden nog eens zeven landen van 'collusie' (heimelijke samenwerking) beschuldigd.

Veiligheidsdiensten

Tijdens het publiek debat kreeg Marty nauwelijks tegenwind. Alleen de vertegenwoordiger van Polen haalde scherp uit en verweet de rapporteur dat hij geen rekening met de ontkenningen van de Poolse president had gehouden. Marty repliceerde dat de Poolse regering de aantijgingen tot dusver alleen had ontkend. 'Een materiële en transparante enquête', aldus Marty, 'zou hier op zijn plaats zijn'.

In zijn toelichting wees Marty er nog eens op dat veel feiten vaststaan. Onde rmeer dat personen op illegale manier zijn ontvoerd en dat sommige nationale veiligheidsdiensten daaraan meewerkten. In tegenstelling tot zijn rapport noemt de resolutie echter geen namen van landen. 'Het komt er me vooral op aan', aldus Marty, 'om te verhinderen dat soortgelijke feiten zich opnieuw in Europa zouden voordoen, want we mogen nooit de methodes van de terroristen gebruiken'.

Engagement

Vice-voorzitter van de Europese Commissie Frattini hamerde erop dat de lidstaten nu uit hun pijp moeten komen. 'Het Marty-rapport toont feiten', aldus Frattini, 'en nu moeten de nationale staten de juridische waarheid aan het licht brengen'. De EU-Commissaris kondigde aan dat hij er zich toe engageert en zelfs politieke druk wil uitoefenen om de staten te verplichten om enquêtes en onderzoeken uit te voeren. 'Het gerecht', aldus Frattini, 'moet nu aan de slag en pas als dat gesproken heeft, kan de Europese Commissie oordelen of de EU-lidstaten de mensenrechten hebben geschonden'. Zoals bekend kreeg de EU-Commissie in 2000 met het verdrag van Nice de opdracht om de naleving van de grondrechten in de Unie op te volgen. Dit in uitvoering van artikel 7 van het verdrag.

Koude oorlog

Het standpunt van Frattini botst met de opinie van de Britse premier Tony Blair. Reeds op 7 juni verklaarde Blair in het Lagerhuis dat het rapport van Marty 'geen enkel nieuw feit' bevatte en dat hij er bijgevolg 'geen woorden meer aan vuil' maakte. Frattini zegt daarentegen dat Marty feiten signaleert en dat landen zoals Groot-Brittannië, Duitsland en Zweden een eigen onderzoek moeten uitvoeren.

Ook inzake de werking en de controle van de veiligheidsdiensten dreigt een 'koude oorlog' tussen de Europese instellingen en de lidstaten. Zowel Terry Davis, secretaris-genraal van de Raad van Europa als Frattini drong op meer parlementair toezicht en groter respect voor de mensenrechten aan. 'Het kan niet zijn', aldus Frattini, 'dat het staatsgeheim een dekmantel voor criminele daden wordt'. Van zijn kant vroeg Davis duidelijker regels voor de vluchten van privé- en staatsmaatschappijen en een beperking van het immuniteitsrecht.