Lego stuurt meisjes van keuken naar laboratorium

De Lego-speelgoedfiguurtjes van de stoere politieagent, de sterke brandweerman en de dappere piraat krijgen binnenkort het gezelschap van enkele intelligente dames die zich bezighouden met chemie, paleontologie en sterrenkunde. Vaak is de kritiek te horen dat speelgoedproducenten te stereotiep omgaan met genderpatronen: auto’s zijn voor jongens, poppen voor meisjes.

‘We willen onze portfolio verbreden, zodat we aantrekkelijker worden voor meisjes’, reageert Helene Teichert van de Deense speelgoedfabrikant. ‘Rond 2000 was Lego bijna failliet. Om te overleven moesten we ons richten op jongens.’ Het bedrijf groeit intussen weer. In 2009 bedroeg de nettowinst van Lego 295 miljoen euro op een omzet van 1,6 miljard euro. In 2013 820 miljoen euro op 3,4 miljard euro.

Volgens Teichert doet Lego inspanningen om klassieke genderpatronen te doorbreken. ‘Niet alleen door meer vrouwelijke figuren te lanceren, maar ook door ze geen stereotiep karakter te geven.’ Ze haalt de recente film ‘The Lego Movie’ aan. Daarin speelt Lucy Wyldstyle een hoofdrol. Ze is assertief en kent veel van technologie.

De pedagoog Pedro De Bruyckere is tevreden met het initiatief van Lego. ‘Geregeld wordt er geklaagd dat speelgoedfabrikanten speelgoed profileren als jongens- en meisjesspeelgoed. In folders van speelgoedwinkels spelen jongens met geweren, terwijl meisjes stofzuigen met een speelgoedstofzuiger.’

De Bruyckere ijvert ervoor kinderen vrij te laten spelen. ‘Als een jongen met een pop speelt of een meisje met een speelgoedauto, is dat helemaal geen probleem. Een ouder hoeft daar geen opmerking over te maken.’ Integendeel zelfs, vindt hoogleraar schoolpsychologie Karine Verschueren. ‘Als jongens met een keukentje willen spelen, zouden ouders dat moeten aanmoedigen en zeker niet afkeuren. Zo worden klassieke rolpatronen doorbroken.’

De Bruyckere denkt dat de wetenschapsvrouwen van Lego meisjes mede kunnen warm maken voor wetenschap. ‘We stellen al jaren vast dat te weinig vrouwen kiezen voor wetenschap en technologie in het hoger onderwijs. De figuurtjes van Lego zijn een kleine, symbolische stap in de goede richting.’ Ook Verschueren vindt het initiatief van Lego een goede zaak. ‘Al op jonge leeftijd krijgen kinderen een stereotiep beeld van genderpatronen. Kinderen uit de lagere school moeten in contact komen met rolmodellen, zoals een man die kleuterleider is of een vrouwelijke wetenschapper.’ Ze voegt eraan toe dat niet alleen speelgoed, maar ook handboeken meer zouden moeten afwijken van klassieke genderpatronen.

In speelgoedwinkels zijn klassieke genderbeelden makkelijk te vinden. In het eerste gedeelte van de Leuvense vestiging van de speelgoedketen DreamLand staan beautyboeken naast boeken van Cars, een animatiereeks over auto’s.

Maar een andere afdeling wordt aangeduid met een grote roze banner met uitsluitend meisjes erop. Tegenover de knalroze poppendozen staan keukentjes, winkeltjes en stofzuigertjes. Toch is er ook een klein rek met stoere Transformers-accessoires.

Naast de roze afdeling begint een gang met een blauwe banner. Er staan vijf jongens op die spelen met blokken. Ze worden vergezeld door één meisje. Er is een rek met blauwe Playmobil-dozen, én een klein rek met roze dozen met Playmobil-prinsessen erin.

DreamLand wil naar eigen zeggen de fantasie van kinderen stimuleren, geen restricties opleggen. ‘DreamLand wenst zeker geen stereotiepe patronen te bestendigen.’

‘Ook in onze winkels zie je het verschil tussen jongens- en meisjesspeelgoed’, zegt Joeri Dewaele, de marketingmanager van de speelgoedketen Fun. ‘Poppen zijn nu eenmaal populairder bij meisjes dan bij jongens. We zien geregeld meisjes die auto’s kopen, maar minder jongens die poppen kopen.’

Zelfs als kinderen een hamburger bestellen bij een fastfoodketen, worden ze geconfronteerd met stoere mannen en zachtaardige vrouwen. ‘Soms bieden we in onze verrassingsbox speelgoed aan dat gericht is op jongens of meisjes’, zegt Katrien Van Vracem van Quick. Als een jongen eind augustus een hamburger bestelt, krijgt hij standaard een stoere Beyblade-figuur. Een meisje krijgt Pucca, een figuurtje dat communiceert door te giechelen en te kussen. ‘Maar uiteraard kunnen de gadgets worden omgeruild.’