Vlaamse bisdommen financieel uit het dal

De jongste jaarrekeningen van de vijf bisdommen in Vlaanderen (Antwerpen, Hasselt, Gent, Brugge en het aartsbisdom in Mechelen) vertonen een positieve evolutie. Als de vijf vzw’s in 2012 samen nog een nettoverlies optekenden van meer dan 3,3 miljoen euro, dan was er het voorbije jaar een totale winst van ruim 2,3 miljoen. Het bisdom Brugge bijvoorbeeld draaide een verlies van 1 miljoen euro om in een winst van een half miljoen.

Die positieve evolutie is in de meeste gevallen niet te danken aan meer lidgeld, schenkingen en legaten. Integendeel. De meeste bisdommen zagen die traditionele inkomstenbronnen verder afnemen en zouden alleen op basis van die inkomsten in de rode cijfers blijven. Alleen bij het aartsbisdom in Mechelen stegen die inkomsten uit lidgelden, schenkingen en dergelijke meer uitzonderlijk van 4,5 miljoen euro in 2012 naar 7,5 miljoen euro vorig jaar.

Alle bisdommen zagen vooral hun financiële opbrengsten stijgen, in totaal tot meer dan 8 miljoen euro. Samen hebben de vijf vzw’s dan ook voor 133 miljoen euro aan geldbeleggingen. Het gros zit bij het bisdom Antwerpen met 67,7 miljoen euro aan beleggingen in 2013. Daarna volgen Hasselt (21,8 miljoen euro), het aartsbisdom in Mechelen (15,5 miljoen), Gent (14,7 miljoen) en Brugge (13,7 miljoen). De meeste bisdommen zagen ook hun liquide middelen stijgen. In Brugge ging dat zelfs van 190.000 euro in 2012 naar 6,3 miljoen euro vorig jaar.

Het bisdom in Brugge kan sinds kort voor zijn geldzaken bogen op de expertise van priester, econoom en hoogleraar Kurt Devooght (47), met ervaring bij de London School of Economics. ‘De crisis van 2008 heeft ook de bisdommen wakker geschud. Sindsdien is er meer aandacht voor gezonde financiën. Met meer begeleiding in alle geledingen van het bisdom. Er is een tendens om alles professioneler aan te pakken: wat snoeien, keuzes maken, besparen, meer voeling houden met de conjunctuur, enzovoort.’

Devooght: ‘Dat gezegd zijnde, staan de bisdommen nu eenmaal voor een grote uitdaging: het aantal kerkgangers blijft zakken en dus ook de inkomsten uit giften, huwelijken, begrafenissen,... Dat dwingt ons om een nieuw businessmodel te gebruiken. De bisdommen moeten renteniers worden. We moeten onze uitgaven vooral halen uit de opbrengsten van onze beleggingen.’

De komende jaren zal het beleggingskapitaal van sommige bisdommen nog gevoelig stijgen. ‘In Brugge zijn er 46 congregaties. Maar we verwachten dat die de komende tien jaar allemaal zullen ophouden te bestaan bij gebrek aan kloosterlingen. Het vermogen dat daar soms al eeuwen is opgebouwd, zal herbestemd worden en onder andere naar het bisdom vloeien. Het is dus een grote uitdaging om dat grote patrimonium goed te beheren. We zullen nog meer kapitaal hebben om te beleggen, maar ook om te investeren in projecten. Want het mag ook eens in de verf gezet worden dat de bisdommen fors investeren in de maatschappij, zoals in onderwijs.’

‘De algemene tendens in alle bisdommen is inderdaad een positieve evolutie van de beleggingen. Maar het blijft een delicate oefening om ons kapitaal te behouden en tegelijk onze pastorale doelen te vervullen, zoals investeren in gezondheid, onderwijs en bejaardenzorg’, stelt Patrick Dubois, de financieel expert van het aartsbisdom in Mechelen. ‘We zijn dan ook vzw’s, geen nv’s die je alleen kan afrekenen op hun winst. Soms krijgen we een grote gift of verkopen we een terrein met een mooie meerwaarde, maar dat zijn eenmalige inkomsten. We blijven dus zeer voorzichtig.’