Joden, Palestijnen, Libanezen en Syriërs spelen samen in een orkest

(tijd) De 63-jarige dirigent en pianist Daniel Barenboim richtte in 1999 samen met de Palestijnse auteur Edward Said het West-Eastern Divan Orchestra op. Dit unieke project verenigt ieder jaar jonge Israëlische, Palestijnse, Libanese, Syrische en Spaanse muzikanten. Meer dan de helft van de musici die vorig jaar participeerden werden opnieuw uitgenodigd, de overigen werden via audities uit heel het Midden-Oosten geselecteerd.

'Omdat de Spaanse geschiedenis bewijst dat joden, christenen en moslims samen een rijke culturele geschiedenis van een land kunnen schrijven, heeft het orkest sedert enkele jaren een onderkomen gekregen in Andalusië', zei Daniel Barenboim gisteren. 'We hebben er de tournee veilig kunnen voorbereiden, maar de oorlogssituatie in Libanon liet de musici natuurlijk niet onberoerd.' Enkele musici haakten in laatste instantie ook af. Daniel Barenboim veroordeelt de gebeurtenissen van de voorbije weken met klem. 'Dit project is gebaseerd op twee uitgangspunten: we geloven niet in een militaire oplossing en we geloven dat de twee volkeren het recht hebben om in hetzelfde gebied samen te leven', zei de medeoprichter en bezieler van het orkest. 'De wreedheden en gebeurtenissen van de afgelopen weken staan in scherp contrast met ons project, ze ontzeggen zovele onschuldige burgers de mogelijkheid om voort te leven en hun idealen en dromen te vervullen. Opnieuw oorlog voeren, betekent regelrechte zelfmoord voor alle volkeren die in de regio leven.'

Vrede

Het orkest wil niet zomaar jonge musici uit de conflictgebieden in het Midden-Oosten verenigen. Door hen te laten samenwerken en musiceren wil het orkest de dialoog stimuleren en wil men bouwen aan vrede.

Enkele musici getuigden gisteren in Brussel ook van die positieve evolutie in hun manier van denken over de collega's in het orkest. Maar sommige buitenstaanders betwijfelen al sedert de oprichting van het project in 1999 of een orkest met joden, moslims en christenen ook een politieke impact heeft en ze verwijten Barenboim naïviteit. 'Dit is eigenlijk geen politiek project', verdedigt Barenboim zich. 'Onder invloed van Edward Saïd is het van bij de aanvang een humanitair en educatief project. Het brengt ideeën waarover Edward Saïd het in zijn teksten vaak had, in de praktijk. Ik beschouw het als een forum waarin jonge mensen uit Israël, Palestina en de rest van de Arabische landen zich vrij en openlijk kunnen uitdrukken. De jongeren leren daarbij open te staan voor het verhaal van de ander. Het gaat niet eens om het aanvaarden van het verhaal van de ander, maar wel om de noodzaak om de legitimiteit van het verhaal van de ander te aanvaarden.'

Daarom ligt de oplossing van het conflict in het Midden-Oosten volgens de dirigent vooral in het tot stand brengen en onderhouden van de dialoog. 'Alle betrokken groepen bij het conflict, ongeacht hun verleden of overtuiging, moeten rond de tafel gebracht kunnen worden', zei Barenboim. 'Als je groepen isoleert worden ze deel van het probleem, en niet van de oplossing.'

Los van deze maatschappelijke betrokkenheid is het West-Eastern Divan Orchestra ook artistiek van uitstekend niveau. De strenge selecties zorgen voor een vlot en doorleefd spelend jongerenorkest - de jongste deelnemer is 14 jaar - dat de toets met het Mahler Jugend Orchester gerust kan doorstaan. Dat blijkt alvast uit de opnames die naar aanleiding van vorige concerttournees ontstonden.

Steden

Bij de samenstelling van die tournees kiest men bij voorkeur steden die interessant zijn wegens de aard van het project. Vorig jaar in augustus vond een concert plaats in de Palestijnse stad Ramallah. Dit jaar kon de overheid daar de veiligheid van de musici niet waarborgen, maar het orkest trad ondertussen wel op in Marokko en in Istanbul. Daarnaast trekt men langs de grote muziekcentra zoals, op uitnodiging van Bozar Music en de Munt, het concert vandaag in Brussel. Het programma werd zorgvuldig in functie van de vredesmissie van het orkest opgesteld. De Eerste Symfonie van Brahms is geïnspireerd op het slot van Beethovens Negende Symfonie met daarin onder meer Schillers 'Ode an die Freude': het symbool van de vrede in Europa.

TE

Paleis voor Schone Kunsten in Brussel om 20 uur - www.bozar.be of 02/507.82.00