Steeds meer wijnen worden vervalst

Wijn vervalsen is gemakkelijk, want zelfs experts zijn om de tuin te leiden. Op wijnveilingen zou volgens sommige bronnen 5 procent van de aangeboden flessen vervalst zijn. Loopt ook uw wijnkelder gevaar?

De aanleiding van het FBI-onderzoek is een proces dat de Amerikaanse miljardair William Koch vorig jaar aanspande tegen wijnhandelaar Hardy Rodenstock, een Duitser met enige faam in de wijnwereld. Hij wordt ervan beschuldigd aan Koch vier vervalste 'Jeffersonflessen' verkocht te hebben. De kostbare flessen Château Lafite en Château Branne-Mouton uit 1784 en 1787 zijn genoemd naar Thomas Jefferson, de derde president van de Verenigde Staten en voordien ambassadeur in Frankrijk.

De flessen, met inscriptie 'Th. J.', zouden deel uitmaken van een lot bordeauxwijnen dat de wijnminnende president zelf nog gekocht heeft. Omdat onduidelijkheid rees over de authenticiteit van de Jeffersonflessen, liet Koch zijn wijnkelder onderzoeken. Uit dat onderzoek bleek dat de flessen vals waren. Dat zette Koch ertoe aan Rodenstock aan te klagen.

Wijn vervalsen is een zaak van alle tijden, maar lijkt nu populairder dan ooit. Specialisten schatten dat een op de twintig flessen die op veilingen verkocht worden, vervalst is. Wijnfraude en de stijging van de wijnprijzen gaan hand in hand. De wijnprijzen zijn sinds de jaren 80 de hoogte ingeschoten, mede door de groeiende interesse van de superrijken voor exclusieve wijnen. Bepaalde vintagewijnen gaan regelmatig van de hand voor bedragen met vijf cijfers. De voorlopig duurste fles wijn is een Château Lafite van 1787 die nog aan Thomas Jefferson behoord heeft. De fles werd in 1985 in het Londense veilinghuis Christie's verkocht voor 105.000 pond (155.000 euro). Die immense bedragen hebben de aandacht van de fraudeurs getrokken.

Met wijnfraude valt veel geld te verdienen. Vorige maand kwam in het Vlaams-Brabantse Aarschot een grote fraudezaak aan het licht. Wijnhandel Geens zou daar jarenlang goedkope tafelwijn met klassewijnen hebben vermengd, om nadien te verkopen als dure appellationwijnen. De fraude zou in de loop der jaren miljoenen hebben opgeleverd. Vier betrokkenen, waaronder twee zaakvoerders, werden opgepakt.

Goddelijk

Wijn vervalsen is niet echt moeilijk. Het komt er slechts op aan de verpakking van de originele flessen zo goed mogelijk na te bootsen. De inhoud, waar het in principe om gaat, is van minder belang, aangezien de flessen vaak pas jaren na de verkoop geopend worden. Als dan de koper vaststelt dat het drankje niet even goddelijk is als verwacht mag worden van zijn peperdure fles, is het meestal bijzonder moeilijk de verkoper terug te vinden en de koopsom terug te eisen.

Zelfs de wijnhuizen slagen er niet altijd in frauduleuze flessen te herkennen. Er zijn verhalen bekend van wijnliefhebbers die met hun dubieuze flessen trokken naar de château in kwestie, maar zelfs daar geen zekerheid kregen over de authenticiteit zonder de flessen te openen en te proeven.

Een veelgebruikte fraudetechniek is het recupereren van lege flessen om ze te hervullen met een goedkopere wijn. In Hongkong floreert een handel in de lege flessen van dure wijnen. Sommige wijnspecialisten gaan deze voor de hand liggende techniek tegen door de lege flessen na proeverijen te laten vernietigen.

Een andere optie is de fles van een exclusief merk, maar van een slecht jaar, voor te stellen als een fles van een veel duurder jaar. Een Château Petrus van 1964 verkopen als een Petrus van 1961 levert algauw een vervijfvoudiging van de prijs op. De kunst bestaat erin het etiket geloofwaardig te vervangen. Ook al staat er op de kurk dan een ander jaartal dan op het etiket, dat zie je pas wanneer de fles opengaat.

Vervalste flessen herkennen wordt een zaak voor ervaren specialisten, temeer omdat fraudeurs steeds geavanceerder tewerk gaan. De wijnhuizen beginnen het probleem in te zien. Onlangs lanceerden enkele wijnproducenten nieuwe initiatieven om de authenticiteit van hun producten te beschermen. Zo hanteert Château Petrus speciale markeringen op het etiket die enkel gelezen kunnen worden onder ultraviolet licht. Daarnaast bestaan er ook holografische beveiligingssystemen, of zelfs chips die in de fles worden ingebouwd, waarop informatie staat over de inhoud van de fles. Die technieken doen uiteraard enkel dienst bij nieuw uitgebrachte wijnen.

Oude flessen

Joris Scott is sinds februari zaakvoerder van veilinghuis Sylvie's in Sint-Niklaas dat gespecialiseerd is in de aan- en verkoop van topwijnen. Volgens hem is het probleem het grootst bij de duurste wijnen, omdat daar ook het meeste geld mee te rapen valt. 'Een Margaux of een Petrus van een beroemde jaargang kan worden verkocht voor heel grote bedragen, maar de flessen zijn op het eerste gezicht niet zo moeilijk na te maken. Het probleem is dat die flessen dateren van tientallen jaren geleden. Toen besteedde men minder aandacht aan de flessen en de etiketten, waardoor de afwerking veel minder gedetailleerd is', zegt Scott.

Sylvie's is een veilinghuis met een internationale reputatie voor exclusieve wijnen. Toch had het nog nooit grote problemen met vervalste wijnen. 'Er zijn wel een paar voorvalletjes geweest met klanten die bijvoorbeeld op eBay een exclusieve wijn gekocht hadden', zegt Scott. 'Ze hoopten die bij ons dan duur te kunnen doorverkopen, maar bij onze inspectie bleek dat de herkomst van de flessen twijfelachtig was. In dat geval aanvaarden wij de flessen niet.'

Om de authenticiteit van alle aangeboden wijnen te verzekeren, werkt Sylvie's met twee ervaren specialisten die alle flessen inspecteren. Bij een echtheidscontrole kijken zij naar verscheidene elementen. Zo hebben veel dure wijnen een zeer specifieke capsule, die moeilijk na te maken is. Ook het merk van de glazen fles zelf kan een kenmerk zijn, of de informatie op de kurk. Eens de kurk uit de fles is geweest kan hij er onmogelijk weer in, zodat merkflessen die hervuld zijn met inferieure wijn, niet meer hun authentieke kurk kunnen hebben. Daarnaast zijn er ook subtielere aanwijzingen, zoals het stof dat zich heeft afgezet op de fles. Daaraan kan je afleiden of een fles inderdaad jarenlang heeft stilgelegen of niet. 'Met dergelijke 'tricks of the trade' worden alle flessen gecontroleerd op hun echtheid', zegt Scott. 'Zeer belangrijk is onze documentatie over de wijnen, waarin al de specifieke gegevens per wijn en per jaar staan.'

Die documentatie is uiterst belangrijk om valse wijnen te herkennen. En dat is in België bij de oudste (en vaak de duurste) flessen een probleem. 'In de eerste helft van vorige eeuw was het gebruikelijk dat wijnhuizen hun wijnen in grotere vaten van de wijngaard naar de plaats van verkoop zonden, om ze daar te laten bottelen', legt Scott uit. 'In België kwamen zo veel van de huidige exclusieve topwijnen terecht bij de bekende bottelarij Vandemeule in Oostende, onder andere Château Petrus en Château d'Yquem. Helaas ging die bottelarij toen niet bepaald consequent te werk bij de bottelingen. Zo kregen dezelfde wijnen soms verschillende etiketten of flessen. Bovendien werden de gebruikte methodes niet steeds even goed gedocumenteerd. Daardoor is het nu zeer moeilijk te controleren of die wijnen authentiek zijn of niet.'

Wijn verzamelen is dus niet zonder risico's. De ontdekking dat je als wijnverzamelaar een vervalste fles hebt gekocht, kan een financiële kater opleveren en de nodige schaamte. Als zelfverklaard expert moeten toegeven dat je opgelicht bent, wekt voor buitenstaanders in de eerste plaats een glimlach op. Wijnspecialiste Jancis Robinson loofde om die reden onlangs miljardair William Koch, die met zijn zaak naar buiten durfde komen en klacht neerlegde tegen de vervalsing. Afgaande op de massa exclusieve wijnen die blijven opduiken, schrijft Robinson, en op de exorbitante prijzen die ervoor betaald worden, zijn er nog meer dan genoeg potentiële slachtoffers op de markt.

Simon Gryspeert