De duurste telefoonlijnen ter wereld

Ontbundelde lijnen worden momenteel gebruikt voor DSL-diensten maar er zijn ook andere toepassingen mogelijk, zoals spraaktelefonie. Het ontbundelingsproces, opgelegd door Europa, had heel wat voeten in de aarde, maar niet alleen omdat het een erg complex proces was. Belgacom stelde zich niet altijd even soepel op en dat is nog zacht uitgedrukt. Pas afgelopen najaar kwam er vaart in de zaak. Dat wil echter niet zeggen dat alles nu vlot gaat.

'Het loopt bij Belgacom op procesmatig vlak nog niet goed. Bij de ontbundeling van een lijn moeten we bijvoorbeeld het identificatienummer van de klant doorgeven aan Belgacom. We moeten dan de klant vragen dat nummer op te zoeken. In Nederland is dat niet nodig. Daar is er bij KPN een eenduidige relatie tussen lijn en identificatie. Belgacom werkt nu aan een systeem om dat op te lossen', zegt Fernand Hollevoet, algemeen directeur van KPN Belgium.

Dat is een van de drie operatoren - de andere zijn COLT en Versatel - die ontbundelde lijnen bestellen bij Belgacom. Versatel lijkt daar het verst mee te staan. Het bedrijf meldde op 11 april 413 DSL-klanten via ontbundelde lijnen. Het verschil met 333 verklaart woordvoerder Yves Braeckman door het onderscheid tussen getekende en opgeleverde klanten. COLT zegt op 25 april 239 ontbundelde lijnen te tellen, waarvan ongeveer 80 procent al operationeel is.

'Je hoort me over Belgacom niet spreken over kwade wil of incompetentie, ook al verlopen hun systemen en processen zodanig gebrekkig dat je de facto geen liberalisering hebt. Ze hebben gewoon heel andere systemen', zegt Hollevoet. 'De grote schulden van KPN hebben ook te maken met de vernieuwing van hun systemen. Belgacom deed dat niet in dezelfde mate. Dat verklaart voor een stuk waarom ze zulke goede cijfers hebben.'

Het is de vraag of de ontbundeling niet het zoveelste middel is waarvan vergeefs veel verwacht werd in de strijd tegen het dominante Belgacom. Volgens Hollevoet moet de markt echter nog op gang komen. 'Misschien is het een beetje een diesel.' KPN wil dit jaar 10.000 ADSL-lijnen hebben bij bedrijven, waarvan 40 procent via ontbundelde lijnen. Eric Van Heesvelde, de topman van het BIPT, zegt ook dat 333 lijnen nog maar het begin is. 'En wat de duurste lijnen ter wereld betreft, dat kon je in het begin ook zeggen van de eerste gsm-gesprekken tegen de achtergrond van de zware aanvangsinvesteringen. Nu is mobilofonie een groot succes.'

Sommigen erkennen dat de jongste tariefvoorstellen van Belgacom voor ontbundeling het voor de concurrenten makkelijker maken om een haalbaar businessplan uit te werken. 'Tot nu toe konden we geen businessplan schrijven dat winst zou opleveren', beaamt Renaud Montulet, marketingmanager van WorldCom. Directeur Danielle Jacobs van Beltug, de Belgische vereniging van telecomgrootgebruikers, vindt het jammer dat nu het misschien interessant wordt, de alternatieve operatoren het zo moeilijk hebben. Maar een bron bij een alternatieve operator zegt dat nog moet blijken welke schade Belgacom aanrichtte door de voorafgaande afroming van de markt. Volgens die bron vertraagde Belgacom de ontbundeling in ernstige mate om intussen zelf ADSL te promoten bij de bedrijven.

Danielle Jacobs zegt geen negatief beeld te willen ophangen van de liberalisering, 'maar eigenlijk is alles wat in de Position Paper van Beltug van vorig jaar stond nog geldig.' De erg trage start van de ontbundeling toont volgens haar duidelijk aan dat het laatste stukje van het telefoonnet, de fameuze 'last mile', een knelpunt blijft. 'Er zijn maar een beperkt aantal spelers die overal kunnen geraken en andere mogelijkheden om dat op te lossen, zoals ontbundeling, breken niet door. Ook draadloze breedbanddiensten (wireless local loop) zijn een miskleun. Vorig jaar hadden we nog de ambitie dat UMTS er snel zou zijn, maar dat blijkt niet het geval.'

Een ander middel om de markt open te breken is het systeem waarbij een abonnee van Belgacom zijn gesprekken via het Belgacomnet kan laten doorsturen naar een andere aanbieder. In het begin van de liberalisering gebeurde dat nog deels manueel, nu kan dat automatisch. Ook het aantal mogelijkheden is uitgebreid. Op het eerste gezicht lijkt dat een succes. Belgacom telde op 12 april 448.000 telefoonnummers die gebruikmaken van carrier preselection of CPS (de automatische variant), verdeeld over 12 andere operatoren. Dat is een groei van ongeveer 200 procent in 2001. Die sterke groei heeft veel te maken met de invoering van de mogelijkheid om ook aan zonaal telefoonverkeer te doen.

Maar op een totaal van bijna 4,9 miljoen lijnen gaat het nog steeds om minder dan 10 procent. Daarbij komt de vraag in welke mate het relatieve succes van CPS Belgacom pijn doet. Niet zozeer het aantal lijnen is immers van belang, wel het aantal belminuten dat door die lijnen gejaagd wordt. Bovendien blijkt ook CPS niet altijd eenvoudig te verlopen. Danielle Jacobs van Beltug: 'Bij een van onze leden, een tamelijk groot bedrijf, viel CPS weg bij de omschakeling van een analoge naar een digitale telefooncentrale. Het bedrijf kreeg plots weer een factuur van Belgacom die veel hoger was dan wat betaald werd bij de alternatieve operator. Belgacom en de andere operator kaatsten de bal terug naar elkaar. Het had heel wat voeten in de aarde om een oplossing te vinden. De alternatieve speler, die de schade van het bedrijf vergoedde, zei ons toen: 'Jullie hebben geen idee wat voor een moeilijke business CPS is.'

Ten slotte duikt ook bij CPS het vaak gehoorde probleem van 'price squeeze' op. 'Price squeeze' of afbraakprijzen is een verschijnsel waarbij de marge tussen de tarieven die Belgacom aan zijn klanten aanrekent en de groothandelstarieven die concurrenten aan Belgacom moeten betalen zodat ze dezelfde diensten kunnen aanbieden, zo smal is dat de concurrentie er in het slechtste geval aan verliest. Volgens Renaud Montulet van WorldCom zijn afbraakprijzen, samen met de macht van het BIPT, het belangrijkste knelpunt op de telecommarkt en doet het fenomeen zich overal voor. Van de 10.000 ADSL-lijnen voor bedrijven die KPN Belgium dit jaar wil slijten, moet 60 procent komen uit het groothandelsaanbod van Belgacom. 'Ik meng dat met 40 procent eigen lijnen. Die mix moet me toelaten geld te verdienen want bij de groothandelslijnen leg ik geld toe. Waarom verkoop ik ze dan nog? Ik moet een nationale dekking hebben. Ik kan immers niet aan micromarketing doen', aldus Hollevoet.

Geeft het nieuwe statuut van het BIPT, waarvoor een wetswijziging in de maak is, dan niet meer bevoegdheden aan de regulator om op te treden tegen price squeeze? Blijkbaar niet omdat de Europese Commissie in haar advies over het wetsontwerp kritiek heeft op de geringe macht van het BIPT op dat vlak. Een bron zegt dat dat komt omdat Belgacom de nieuwe bevoegdheden van het instituut kon laten uithollen na zwaar lobbywerk. Van Heesvelde, de baas van het BIPT, wil niet meteen ingaan op het advies van de Europese Commissie. Maar hij zegt dat het BIPT sowieso meer bevoegdheden krijgt inzake price squeeze als de nieuwe Europese telecomrichtlijnen worden omgezet in Belgische regels. Beltug ziet trouwens ook nog steeds een probleem in de werkdruk bij het BIPT. 'Het zijn altijd dezelfde mensen die je daar ziet op vergaderingen', zegt Jacobs.

Het effect van de afbraakprijzen laat zich volgens Renaud Montulet vooral voelen op de KMO-markt. 'De marges zijn er veel te klein en de operationele kosten te hoog. Bovendien zijn de mogelijkheden van de alternatieve operatoren om producten te ontwikkelen voor die markt beperkt. De liberalisering gaat niet snel genoeg.'

Montulet stelt dan ook vast dat een aantal operatoren zich geheel of gedeeltelijk terugtrekken uit de KMO-markt. Dat is in zijn ogen geen goede zaak omdat voldoende en faire concurrentie in dit segment in het KMO-land België een duidelijk teken zou zijn van een gelukte liberalisering. 'Is er de politieke wil om de markt te liberaliseren of om Belgacom zijn sterke positie te laten behouden?' Hollevoet meent dan weer 'dat de KMO-sector stilaan op het radarscherm van de meeste operatoren komt.' Jacobs valt het op dat meer en meer spelers de grootste bedrijven ontdekken.

Iedereen geeft toe dat Belgacom zich de voorbije maanden erg agressief is beginnen opstellen op de KMO-markt. 'Het is een doelbewuste strategie van Belgacom om daar een comeback te maken. Dat segment was wat verwaarloosd. We winnen al klanten terug', zegt woordvoerder Piet Van Speybroeck van Belgacom.

Een positieve vaststelling is alleszins de gewijzigde opstelling van Belgacom tegenover zijn tegenstrevers. Sommige operatoren spreken van een nieuwe wind die is beginnen waaien, of toch ten minste versterkt werd, met het aantreden van Bridget Cosgrave aan het hoofd van de groothandelsdivisie. De concurrentie moet zaken doen met die divisie. 'Zij is pragmatischer en wil de relatie met de concurrenten, die ze als klanten beschouwt, verbeteren', zo valt te horen. Een getuige van de nieuwe wind is de dading die Versatel bereikte met Belgacom over de ontbundeling waardoor een aantal rechtszaken van de baan zijn. Maar Cosgrave is niet alleen, zegt een bron bij Belgacom: 'John Goossens en Paul Maertens (respectievelijk Belgacombaas en directeur regelgeving) wilden af van de perceptie bij het BIPT dat Belgacom voortdurend vertragingsmanoeuvres uitvoert en met dubbele agenda's werkt.'