Met 1 liter brandstof van Rotterdam naar Moskou

Dorien Luyckx - Rotterdam

Als u ervan overtuigd bent een zuinige bestuurder te zijn, brengt een bezoek aan de Shell Eco Marathon zeker wat perspectief. 200 studententeams maken er de kunst van om de grenzen van zuinig rijden te verleggen tot ver over wat wagens van vandaag kunnen behalen. 'De voertuigen zijn wel tachtig keer zuiniger dan een Nissan Leaf', laat Karen Hofkens, communicatieverantwoordelijke bij Shell, weten.

Tijdens de marathon is het de bedoeling om de voertuigen zoveel mogelijk afstand te laten afleggen met 1 liter brandstof, 1 kubieke meter gas of 1 kWh. Omdat de wagens echter zo efficiënt zijn, zou het opgebruiken van die hoeveelheid veel te veel tijd kosten. De teams moeten dus maar tien rondes van 1,6 km (totaal van 16 km) op het parcours afleggen.

Aan de hand van hun olieverbruik op die korte afstand, zet de organisatie de behaalde resultaten om naar een liter. 'Er gaat geen milliliter brandstof verloren. Onze topteams rijden zelfs zo energiezuinig dat ze die tien rondes afleggen met slechts een koffielepel brandstof. De elektrische variant is acht AA-batterijtjes', zegt Norman Koch, technisch directeur bij Shell.

Het record van de race ligt momenteel op 3.771 km/l en ‘dat staat gelijk aan de afstand van Rotterdam tot in Moskou en halverwege terug tot in Warschau', zegt Koch vol bewondering. 'Wat de teams presteren is ongelofelijk. 2015 was ook weer een uitzonderlijk jaar, met enkele records die sneuvelden. Vooral in de UrbanConcept categorie is het niveau sterk gestegen', voegt hij er nog aan toe.

Een blik op de toekomst

De UrbanConcept is een categorie die pas in 2003 is ingevoerd. Naast de zeer aerodynamische, druppelvormige prototypes horen de UrbanConcepts de stadswagentjes van de toekomst weer te geven. Ieder jaar breiden de vereisten uit. 'Dit jaar stonden bagage en achteruit rijden op de agenda. Ik denk dat het de komende jaren nog zal uitbreiden naar een extra passagier of zoiets', vermoedt Julie, bestuurder voor het team van Ecam uit Brussel, 'Om zo nog dichter bij een echte wagen te komen.' Ecam is de industriële afdeling van de Brusselse Hogeschool Leonardo Da Vinci, waar industrieel ingenieurs opgeleid worden. Hun prototype op benzine zet een resultaat van 412 km/l neer en strandt op plaats 24.

De wagens moeten op het Rotterdams parcours bovendien ook echt de baan op. Nog niet tussen hedendaagse wagens, maar wel al op gewone wegen. 'Dat veroorzaakt meer wrijving en geeft bochten van 90°. Dat was voor veel teams wel even wennen', legt Hofkens uit.

Het is ook het eerste jaar dat er op CNG (compressed natural gas) gereden wordt. Het Franse team Microjoule –La Joliverie van de hogeschool Saint-Joseph La Joliverie, dat al jarenlang triomfeert op de Shell Eco Marathon, maakt de overstap van benzine naar CNG en komt als winnaar uit de bus. Ze halen 2.584 km/l, ruim 1.000 km/l verder dan het Franse team van hogeschool Marcel Callo. Met die score laten ze in 2015 ook de andere categorieën achter zich. 'We zijn zeer blij met ons resultaat', zegt teamlid Richard Sampson, 'Het was een uitdaging tijdens de ritten om de druk op het gas stabiel te houden. Als we dat tegen volgend jaar oplossen, gaan we voor de 3.000 km/l.'

Beheersen en beheren

De extreme zuinigheid bereiken de studenten door hun wagen minutieus onder handen te nemen. Tot in de kleinste details sleutelen de teams aan de wagens. Een andere soort bouten of bepaalde smeeroliën kunnen in de race een groot verschil maken. En de teams kennen er geen grenzen in.

'In combinatie met goede smeeroliën kunnen wielen tot wel vijftien minuten lang blijven draaien eenmaal je ze een duw gegeven hebt', zegt Koch. Het Franse team TED van de studieafdeling van Airbus Helicopters hebben zichzelf verrast door 2.308,3 km/l neer te zetten, 700 km/l meer dan vorig jaar. Ze kapen de eerste prijs voor prototypes op benzine weg. 'Het is ongelofelijk wat je kan bereiken door enkel de elektronica te optimaliseren', zegt Marc Denante van Airbus Helicopters, die het team met raad bijstaat.

Vrouwen aan het stuur

Maar het is niet alleen de wagen die tot in het extreme op efficiëntie moet worden afgesteld. Ook het rijgedrag van de chauffeurs moet tot in de puntjes kloppen. Even dit cijfer ter vergelijking: De Tijd zette in een UrbanConcept wagen op benzine een resultaat van 68,44 km/l neer, wat duidelijk mijlenver ligt van de 517 km/l, die de Franse hogeschool Lycée Louis Delage behaalt. Zij hebben gewonnen in hun categorie. 'Een groot deel van de race wordt de motor eigenlijk stilgelegd om energie te sparen. Even gas geven voor een bocht en op bergop en dan weer verder bollen zonder motor', laat Julie van Ecam weten.

Om uiteindelijk ook zo weinig mogelijk gewicht in de wagentjes mee te sleuren proberen de deelnemers hun piloten zo dicht als ze kunnen bij de grens van 50 kg (voor prototype) of 70 kg (voor UrbanConcept) aan te laten leunen. Hierdoor is de race één van de enige waar zoveel vrouwelijke bestuurders rijden. Volgens cijfers van Shell zitten in wel 80% van de wagens vrouwen achter het stuur.

Samen aan de startlijn

Volgens Hofkens staat samenwerking tussen de teams centraal: 'Als het ene team stukken nodig heeft of zelfs een bestuurder mist, springen de andere teams al snel bij. Dit is echter wel een Europese karaktertrek. In Azië en de Verenigde Staten is het veel competitiever.'

Toch pogen sommige teams met verborgen olievoorraden en extra batterijen een oneerlijke voorsprong te krijgen, 'maar we halen die er snel uit bij de technische controle. Als het oliepeil niet verandert bij het starten van de motor, weten we dat er iets niet klopt', zegt Koch.

Belgische teams

Zes Belgische teams hebben in Rotterdam een poging gedaan de Belgische eer te verdedigen. De hogeschool Thomas More uit Mechelen heeft twee wagens aan de startlijn geplaatst. Met hun prototype doet de school voor de vijfde keer mee. Hun UrbanConcept tast onbekend terrein af: 'We wouden onszelf uitdagen met het bouwen van een wagen in 3 maanden, wat tegenover andere teams vrij uniek is. Met onze UrbanConcept kunnen we laten zien wat wij, studenten van Thomas More, waard zijn.'

Spanning stond er tijdens de marathon echter niet alleen op de batterijen. Tot op het laatste moment giert de stress door de teams van Thomas More. Bij hun UrbanConcept doken na het slagen voor de technische controle en safety controle nog elektronische problemen op. Ondanks alle inspanningen zijn ze er niet in geslaagd een resultaat neer te zetten op de track. Toch zijn ze zeer tevreden met het behaalde resultaat. ‘De wagen staat er en mag zeker gezien worden’.

Hun prototype racet dan weer eerder tegen de deadline van de technische controle, dan tegen de andere tegenstanders. Het stationair draaien van de motor bracht hen kopzorgen totdat ze zaterdag de verlossende laatste controlesticker te pakken kregen. 'We hebben ons rustig aan de wagen gezet om hem helemaal uit te pluizen op zoek naar het probleem. Bleek dat er in de motor iets verschoven was, wat dus voor problemen zorgde', zegt het team opgelucht.

De andere Belgische teams uit Brussel, Bergen en Luik zetten wel een resultaat neer. Het team UMonster van de Universiteit Bergen verovert met hun UrbanConcept net geen podiumplaats. Voor de prototypes op elektriciteit, voelt het Spaanse team de hete adem van Ecomotion in zijn nek, het prototype van de Hogeschool van de provincie Luik. Maar het Luikse team moet dan toch de Spanjaarden als hun meerdere erkennen. Andere resultaten zijn terug te vinden op de Shell Eco Marathon site. 

Promostunt

Als de vraag komt of het niet allemaal een publiciteitsstunt is, om de oliegigant positief in beeld te brengen, schudt Karen Hofkens van Shell overtuigd neen. 'Het boren in Antarctica moest gebeuren om de toekomstige vraag naar fossiele brandstoffen te kunnen bijhouden', licht Hofkens toe, 'Innovatie in de wagenindustrie gaat vooruit, maar de wereldbevolking groeit nog sneller en aan die vraag moet voldaan worden.'

'Je moet de Shell Eco Marathon zien als het promoten van techniek bij studenten', zegt Hofkens. 'Mensen hebben nog te vaak een fout beeld van wat een technische opleiding is. Door de Shell Eco Marathon proberen we dat beeld wat te veranderen en jongeren te prikkelen met technologie.'

'Shell Eco Marathon vergt heel veel van de studenten’, zegt Hofkens, 'Sommige teams zitten al dagen te sleutelen en te zoeken naar een oplossing.' Maar ze blijven doorgaan, met tussenin een dutje op de werkbank, want ook al blijft de batterij van hun wagen op peil, die van de studenten loopt wel degelijk leeg.