Huts tovert Boerentoren om tot 'cultuurtoren'

De bank-verzekeraar KBC startte eind vorig jaar met de zoektocht naar een overnemer voor zijn iconische toren in het centrum van Antwerpen. De KBC-toren, zoals het gebouw officieel heet, is sinds 2018 gesloten omdat op verschillende plaatsen asbest is gevonden. Toen duidelijk werd dat de sanering veel tijd in beslag zou nemen, ging KBC op zoek naar een koper.

Die vond ze tot ieders verrassing bij Katoen Natie, het miljardenbedrijf van de Antwerpse ondernemer Fernand Huts. Die wil de Boerentoren omvormen tot een 'cultuurtoren', met ruimtes voor tentoonstellingen, kunstrestauratie en een kunstdepot.

Huts kwam pas in mei in beeld toen hij werd gecontacteerd door de CEO van de West-Vlaamse projectontwikkelaar Ion, Davy Demuynck, die vanaf het begin bij het biedproces was betrokken.

'We hadden een klassiek renovatiemodel voor ogen met kantoren, appartementen en winkels', zegt Demuynck. 'Maar we hadden relatief snel door dat als we een kans wilden maken, we creatief en innovatief uit de hoek moesten komen. Na een korte brainstorm - we dachten al aan een culturele invulling - kwamen we bij Katoen Natie uit. Ik ken Fernand Huts goed. Ik heb drie jaar bij Katoen Natie gewerkt en had nog altijd contact met hem. Ik weet dat hij een fervente Antwerpenaar is en de jongste jaren enorm met cultuur bezig is. Ik belde hem op: 'Fernand, ik heb een idee.' Achteraf beschouwd was dat een 'million dollar'-idee. Twee dagen later zaten we samen. Een week nadien hadden we een akkoord. Katoen Natie koopt het gebouw, houdt de toren op de lange termijn in zijn bezit en betaalt de rekeningen voor de asbestsanering en de herontwikkeling. Wij ontwikkelen alles van A tot Z.'

Culturele invulling

Demuynck schat dat de werken vijf à zes jaar in beslag nemen. 'Het extreem unieke aan deze transactie is dat ze niet vanuit de traditionele financiële beweegredenen vertrekt. Op het gelijkvloers en de eerste verdieping komen een klein beetje winkelruimte en horeca. Vanaf de 11de - waar de toren smaller wordt - tot de 23ste verdieping komen appartementen. Maar dat alles is maar 5 procent van de totale oppervlakte. Voor de rest krijgt de toren een bijna volledig culturele invulling.'

Op de plus tien - een plateau van 3 tot 4000 m² - komt een beeldentuin waar werken van kunstenaars worden tentoongesteld en bezoekers kunnen rondwandelen. Er komen ook restauratieruimtes waar men live kan volgen hoe kunstwerken worden gerestaureerd en er komt ook een kunstdepot. Katoen Natie was als logistiek bedrijf een van de voorlopers in Europa met de opslag van kunst in speciale magazijnen. In de toren worden ook filmruimtes en auditoria voorzien voor visuele kunsten en museumruimtes voor tijdelijke en permanente tentoonstellingen.

Het is volgens Demuynck niet de bedoeling dat Huts - die via zijn Phoebus Foundation een heel uitgebreide kunstcollectie bezit en de afgelopen jaren meerdere tentoonstellingen organiseerde - in de Boerentoren zijn privémuseum installeert. De toren wordt wel opengesteld voor tijdelijke tentoonstellingen in samenwerking met Belgische en internationale musea. 'Giving back to society noemen ze dat in het Engels.'

Hoeveel het 'cultuurtoren'-project gaat kosten, wil geen van de drie partijen zeggen. Huts - wiens roots in de Antwerpse Seefhoek liggen - wil voorlopig geen commentaar kwijt. In een persbericht laat hij weten dat hij de Boerentoren 'een nieuwe dynamiek wil geven met een culturele onderbouwing'.

Hij geeft toe dat dat een enorme uitdaging vormt, 'maar juist die challenge zet hem ertoe aan met de Boerentoren geschiedenis te schrijven'. De 'cultuurtoren' moet - zo gaat Huts verder - een plaats krijgen tussen andere grote erfgoed- en cultuurinstellingen van Antwerpen en de aantrekkelijkheid van de Scheldestad als cultuurstad verbreden. 'We willen de toren letterlijk en figuurlijk op de wereldkaart zetten.'

Spotnaam

De Boerentoren werd voltooid in 1931 en was met zijn 87,5 meter de eerste wolkenkrabber van Europa. In 1975 werd de toren verbouwd tot 95,7 meter. Hij kreeg zijn (spot)naam omdat hij werd gebouwd door de Algemeene Bankvereeniging, die werd gecontroleerd door de Belgische Boerenbond. Uit de fusie van de Algemeene Bankvereeniging en de Kortrijkse Bank voor Handel en Nijverheid onstond in 1935 de Kredietbank. In de toren was van in het begin plaats voor bankkantoren, winkels en horeca, maar het gebouw was in essentie bedoeld als woontoren met appartementen.

Dat bleef zo tot in 1968 toen de art-decotoren, na een ingrijpende restauratie onder leiding van de bekende architect Léon Stynen, een echt kantoorgebouw werd dat volledig werd ingenomen door de Kredietbank. De Boerentoren is sinds 1981 een beschermd monument. Het geraamte werd opgetrokken uit 3.500 ton staal en 3,5 miljoen Boomse bakstenen.