Run op droogijs geeft 116 jaar oud familiebedrijf vleugels

Te midden van alle doffe corona-ellende stevenen onder de radar sommige bedrijven af op een boerenjaar. Een daarvan is IJsfabriek Strombeek, in Meise, vlak bij de luchthaven van Zaventem, waar de familie Soens al 40 jaar droogijs - bevroren CO₂ - produceert.

Droogijs ziet eruit als korrelsneeuw, maar prikt verraderlijk in je handen, met zijn temperatuur van min 80 graden Celsius. Het wordt onder meer ingezet voor het transport van diepvriesvoeding in e-commerce - denk aan uw diepvriespizza en -groenten van de supermarkt - en het koeltransport van medicijnstalen of weefsels in de farmaceutische industrie.

Sinds de eerste lockdown in maart zien ze bij IJsfabriek Strombeek de vraag sterk toenemen. ‘We produceren al een kwart meer’, zegt CEO Dieter Soens. ‘Vooral door de groei in e-commerce, omdat mensen nu massaal thuiszitten en veel meer diepvriesvoeding bestellen. Maar ook in de farmasector groeit de vraag.’

In de hal herinneren ingelijste zwart-witfoto’s van vlak na de Tweede Wereldoorlog - zwarte Canadese vrachtwagens met het opschrift ‘IJsfabriek Strombeek’ op de witte flanken - aan de rijke historiek van de 116 jaar oude onderneming.

Dieter Soens (43), die er al 18 jaar werkt en CEO is sinds 2012, groeide op tussen het droogijs en runt het familiebedrijf van de vierde generatie aan de zijde van zijn broer (financieel verantwoordelijke), zijn zus (kwaliteitsbewaking) en zijn nicht (personeelsbeleid).

Pukkelpop

‘Als 18-jarige stak ik droogijs in mijn koelbox om drank koud te houden op Pukkelpop’, lacht Soens, die er terloops fijntjes op wijst dat droogijs op sommige festivals verboden is omdat het in een afgesloten fles kan ontploffen. ‘Maar je kan er ook coole raketjes mee maken, die je tot wel 80 meter hoog kunt afschieten. Zoek de filmpjes maar eens op YouTube.’

‘Ik zat als kind altijd tussen de droogijsmachines en heb in mijn leven al veel gasflessen gezien. Op familiefeesten werd natuurlijk altijd over de zaak gesproken. (lacht) Nu nog trouwens, hoewel we dat proberen te vermijden. Wat helpt in de dagelijkse bedrijfsvoering is dat we als veertigers allemaal tot dezelfde generatie behoren, terwijl je vaak over problemen hoort als er verschillende leeftijden actief zijn in een familiebedrijf.’

‘Omdat elk van ons ook nog eens zijn eigen domein beheert, kom je sowieso minder in elkaars vaarwater terecht. Ik ben toevallig CEO omdat ik als industrieel ingenieur al het langst bij een toch wel heel technisch bedrijf werk. Maar ik ben geen dictator, hè. Ik hak wel knopen door, maar de belangrijke beslissingen bespreken we eerst altijd samen.’

In een uithoek van de bedrijfssite, waar 95 mensen werken, zien we hoe vanuit een geïsoleerde tankwagen vloeibare CO₂, de basisgrondstof van droogijs, via een leiding in het dak van de productiehal naar de droogijsmachines wordt gepompt.

Die CO₂ werd oorspronkelijk als broeikasgas opgevangen uit de biobrandstoffenfabriek van Alco Bio Fuel in de Gentse haven en een chemie-installatie van het Britse chemiebedrijf Ineos in de haven van Antwerpen, waar het gas gezuiverd, samengedrukt en afgekoeld wordt tot een vloeibare vorm van -30 graden.

Op beide sites wordt bijna alle vloeibare CO₂ opgevangen, zo’n 100.000 ton per jaar per site, aldus Soens. IJsfabriek Strombeek neemt daar per jaar zo’n 50.000 ton van af. Het bedrijf investeert samen met de gassenproducent Messer en de bio-ethanolmaker Alco Bio Fuel om tegen 2022 nog meer CO₂ van de Gentse biobrandstoffenfabriek te recupereren.

‘Op deze site zit zo’n 150 ton vloeibare CO₂ in opslagtanks, die we in onze droogijsmachines injecteren’, zegt Soens. Hij zwaait een klep open en in een van die machines zien we een spaghetti van besneeuwde leidingen. ‘Door een drukverandering transformeert de helft van de vloeibare CO₂ opnieuw in gas, dat we afblazen en kunnen opvangen met onze recovery unit, die het gas opnieuw omvormt tot vloeibare CO₂. Een matrijs perst de andere helft tot droogijs.’

Dat verschijnt op de lopende band in vierkante schijven, die verpakt worden in plastic met een handvat om ze makkelijker te kunnen hanteren, maar ook als korrels van allerlei formaten. ‘We maken er bijvoorbeeld van 3 millimeter. Die worden gebruikt om matrijzen te reinigen in de voedingsindustrie. Omdat je er, in tegenstelling tot met zandstralen, het metaal niet mee beschadigt.’

Organen

Naast ons kabbelt een dampende stroom van witte staafjes van een band, die in bulk in een van de vele geïsoleerde koelcontainers op wielen vallen. ‘De meest gebruikte en meest geproduceerde korrel is die van 9 millimeter, om organen, medicijnenstalen of kankertumoren voor onderzoeksdoeleinden te vervoeren.’

Droogijs is erg geschikt als koelmiddel omdat het maar geleidelijk sublimeert - overgaat van vaste vorm naar gas - en omdat er aan het einde geen vochtresidu is. ‘Veel hangt natuurlijk ook af van factoren zoals de buitenomstandigheden, de luchtvochtigheid en de isolatieklasse van de koelcontainer, maar doorgaans houden we rekening met een massaverlies van 3 à 4 procent per 24 uur.’

Voor de productiehal lopen we langs dichte rijen, in doorzichtige folie gewikkelde koelcontainers, klaar om naar de klant uit te rukken. Mede dankzij de groeiende e-commerce investeerde Soens dit jaar fors in productiecapaciteit. ‘We namen tijdens de coronacrisis al drie extra productielijnen in gebruik’, zegt hij. ‘In totaal investeerden we dit jaar al 3,7 miljoen euro, onder meer in 210 extra koelcontainers voor de opslag en het transport van droogijs naar klanten.’

Het witte goedje staat meer dan ooit in de belangstelling sinds bekend werd dat er wereldwijd op grote schaal nood aan zal zijn voor het koeltransport van het kandidaat-vaccin van het Amerikaans-Duitse duo Pfizer-BioNTech, dat op min 70 graden Celsius bewaard moet worden.

Soens wil niet kwijt of de Belgische vestiging van Pfizer in Puurs, waar ze al een tijd kandidaat-Covid-19-vaccins produceren, al contact zocht met IJsfabriek Strombeek. ‘Ik mag niets zeggen. Maar je kan er vanop aan dat zo’n groot bedrijf al lang zijn voorzorgen heeft genomen. En het heeft weinig zin dat droogijs voor België vanuit het buitenland te laten komen.’

Soens geeft aan dat straks ook overheden wereldwijd rechtstreeks, of onrechtstreeks, via logistieke specialisten waarmee ze in zee gaan, droogijs zullen moeten inslaan voor de lokale bewaring van de Pfizer-BioNTech-vaccins. Bij aankomst moet het droogijs dat onderweg verdampt is, worden aangevuld in afwachting van de vaccinaties. ‘Wij hebben wel nog niets gehoord van onze overheden’, zegt Soens. ‘Ze zijn nog volop bezig met de uitrol van de vaccinatiestrategie. Voorlopig hebben we ook geen weet van andere vaccins die op min 70 graden Celsius bewaard moeten worden.’

Verontruste klanten

Maar Soens verwacht hoe dan ook dat de vraag naar droogijs voor de vaccintransporten de komende maanden zal toenemen. ‘Iedereen jubelt nu dat het kandidaat-vaccin van het Amerikaanse biotechbedrijf Moderna maar op min 20 graden Celsius bewaard moet worden. Maar wees er zeker van dat gespecialiseerde logistiekers straks ook droogijs nodig hebben als ze die vaccins in Europa moeten verdelen. Ik schat dat de droogijsproductie voor het transport van coronavaccins op korte tijd met een derde hoger moet liggen.’

Dat de door vele experts aangekondigde run op droogijs zich nu al laat voelen, ondervond ook Soens. ‘Ik overweeg één of twee extra droogijsmachines te kopen. Maar als je bij fabrikanten informeert, merk je dat de levertermijnen al langer oplopen dan vorig jaar. Het zou trouwens kunnen dat spelers als Pfizer overwegen zélf ook droogijs te produceren.’

Soens kreeg al vragen van verontruste klanten, die vrezen dat grote spelers zoals Pfizer straks de droogijsmarkt in ons land leegzuigen. ‘Die vrees is onterecht, omdat we over voldoende productiecapaciteit beschikken. (wijst vanuit een vergaderzaal naar het dak van de productiehal, red.) We hebben op dat dak een installatie waarmee we ook het afgevoerde gas recycleren tot vloeibare CO₂, die we dan opnieuw in de machines kunnen pompen.’