Wie is getroffen door Russisch verbod?

Donderdagochtend maakt de Russische premier Dmitri Medvedev bekend dat Rusland een jaar lang een totaal invoerverbod uitvaardigt tegen verschillende voedsel- en landbouwproducten komende uit de Europese Unie en de Verenigde Staten. Het invoerverbod slaat zowel op vlees, vis, fruit, groenten als zuivel.

Het Federaal Voedselagentschap heeft de uitvaardiging van exportlicenties voor de producten op de lijst alvast stopgezet. Wat er gebeurt met de producten die al onderweg waren, is niet duidelijk. 

1. Vlees

Op de lijst van Rusland prijkt een importverbod voor varkensvlees, rundsvlees, slachtafval, worst en pluimvee. De Europese vleessector kijkt al langer tegen een Russische ban op varkensvlees aan, na gevallen van Afrikaanse varkenspest in Litouwen en Polen. Dat die ban voor varkensvlees nu nog zeker een jaar zal gelden, komt hard aan bij de Belgische federatie van slachthuizen (Febev).

Marcel Laeremans, CEO van de vleesgroep Bens, is een van de getroffen bedrijven. Bens slacht wekelijks 10.000 varkens. Voor januari ging een vijfde daarvan naar Rusland. ‘We kijken nu naar alternatieve markten als de Filipijnen en Zuid-Korea. De winstmarges liggen daar een pak lager, maar het is beter dan niets.’ Volgens Laeremans is het echter te vroeg om van ontslagen te spreken. ‘Maar het zal moeten moeten keren, want het is erg moeilijk.’

‘Dit is heel hard voor ons. We dachten tegen september tot een oplossing te komen over het verbod, maar nu het bevestigd is voor een lange tijd, zullen onze mensen hun conclusies moeten trekken’, stelt Thierry Smagghe van Febev. Er zijn al ettelijke slachthuizen die met volle diepvriezers zitten. ‘Sommigen zullen de deuren moeten sluiten. Tot nu toe konden we blijven stockeren, maar als het blijft duren, heeft dat geen zin meer’. Smagghe vreest dat er 500 van de 5.000 arbeidsplaatsen in de sector zullen verdwijnen. 

De ban op rundsvlees is minder erg volgens Febev. Daarvan wordt een kleiner deel uitgevoerd naar Rusland en het is ook makkelijker om voor dat vlees nieuwe afzetmarkten te vinden.

2. Groenten en Fruit

De federatie van Belgische groenten- en fruitveilingen is niet meteen pessimistisch gestemd. 'We wachten de lijst van verboden producten af. Rusland werkt met specifieke douanecodes. Polen zit al enkele dagen met een Russisch invoerverbod, maar mocht bijvoorbeeld wel nog tomaten uitvoeren'.

De komende maanden valt er nog niet al te veel te vrezen. 'In de maanden augustus en september wordt er niet zoveel geëxporteerd naar Rusland. In de wintermaanden is er wel export van hardfruit. De export van verse groenten en fruit is er dan in de maanden april, mei en juni. Om die reden roepen we de onderhandelaars op zo snel mogelijk een oplossing te zoeken', klinkt het bij de koepelorganisatie. 

Bovendien ziet de sector wel wat andere opportuniteiten. Ons land is de grootste perenproducent in Europa en voert 90 procent van de Belgische peren uit naar het buitenland. Net dit jaar is de oogst in andere landen fors minder. 'Turkije heeft een oogst die 25 procent lager ligt, waardoor we dus kunnen focussen op nieuwe markten. De exporteurs zijn al bezig de export naar die nieuwe bestemmingen te openen. Natuurlijk is het zoeken van nieuwe bestemmingen niet evident.'

3. Zuivel 

De Belgische zuivelbedrijven voerden vorig jaar voor 20 miljoen euro uit naar Rusland. 'Het is niet onze belangrijkste afzetmarkt, Er is voor 500 miljoen euro uitgevoerd en Rusland was pas onze vierde uitvoermarkt.' Jobs zijn niet meteen bedreigd, maar de sectoren vreest wel de indirecte gevolgen van de importban. 

Zo vreest de Belgische zuivelsector dat het invoerverbod in Rusland voor een zware prijsdruk zal zorgen op de Europese markt. De bedrijven dreigen daardoor minder opbrengsten te boeken, waar de melkboer slachtoffer van zal worden. 

4. Landbouw

Boerenbond vreest vooral voor de prijsdruk die zal ontstaan door het wegvallen van de uitvoer naar Rusland. Andere markten aanboren is niet eenvoudig of zelfs onmogelijk. 'Landbouwers kunnen ook niet zomaar hun strategie omgooien', zegt Georges Van Keerberghen van de landbouworganisatie. 'We hadden hier geen plannen voor klaarliggen.'

Boerenbond en andere Europese landbouworganisaties hebben vrijdag een afspraak met de Europese Commissie. Ze zullen er pleiten voor steun aan de sector. 'In de eerste plaats wordt naar Europa gekeken', zegt Van Keerberghen, 'want lidstaten mogen de sector maar ondersteunen als Europa akkoord gaat'. Boerenbond rekent op dat vlak op soepelheid.

 De federale regering kan fiscale en sociale maatregelen treffen en de Vlaamse regering zou onder meer promotionele inspanningen kunnen leveren. In Polen kende de appelverkoop een opstoot na een Russisch importverbod. 'Maar in Polen is men wellicht iets nationalistischer', zegt Van Keerberghen. 'Bovendien kan je dat met één product makkelijker voor mekaar krijgen dan met alle producten.'