Lidstaten kunnen Uber aan banden leggen

Het Europese Hof van Justitie dient een nieuwe tik toe aan de al geplaagde Amerikaanse mobiliteitsgigant Uber. Het komt met een uitspraak die verregaande gevolgen heeft voor de regelgeving waaraan Uber zich in de Europese Unie moet houden. 

Het Hof boog zich op vraag van een Spaanse rechter over de vraag of Uber een transportbedrijf dan wel een digitaal platform is. Die vraag is een uitloper van een Spaanse rechtszaak uit 2014, tussen de belangenvereniging van taxichauffeurs in Barcelona en Uber Spain. 

Digitaal

Die vraag doet ertoe, want het antwoord bepaalt het regelgevend kader waarin Uber in Europa moet opereren. Bedrijven die een digitale dienst aanbieden, vallen onder eengemaakte Europese regels. Transportbedrijven daarentegen moeten zich schikken naar de regels en vereisten van elke lidstaat apart. 

Het Europese Hof deelt Uber nu in als 'transportbedrijf'. Ubers eigen redenering dat zijn app alleen maar de digitale schakel tussen privéchauffeurs en reizigers is, wordt dus niet gevolgd. Uber biedt transportdiensten aan en is vitaal voor de chauffeurs en passagiers, menen de rechters. Het bedrijf oefent volgens hen een 'bepalende invloed' uit op de voorwaarden waarin chauffeurs opereren. De rechters volgen zo het advies van hun advocaat-generaal. 

UberPOP

De zaak beperkt zich wel tot 'UberPOP', de Uber-variant waarbij niet-professionele chauffeurs hun eigen auto gebruiken om ritjes uit te voeren. In heel wat landen en steden, waaronder Brussel, is UberPOP al verboden en beperkt de mobiliteitsgigant zich tot diensten zoals UberX. Die draait op professionele chauffeurs, mét licenties. 

De uitspraak treft dus niet de hele bedrijfsvoering van Uber in Europa, maar is niettemin een stevige nederlaag voor de Amerikanen. Het bedrijf werd groot als een van de voorvechters van de deeleconomie, tot een fabelachtige waardering van 68 miljard dollar. Maar die waardering is in sneltempo tanende door de reeks crisissen dit jaar. Daar komt nu een confrontatie met 28 regelgevers in plaats van een vrijgemaakte markt bovenop. 

Crisis

2017 was het jaar van de ontnuchtering voor Uber, zelfs in die mate dat CEO en stichter Travis Kalanick mocht opkrassen. Het begon met zware beschuldigingen over seksuele intimidatie en een toxische bedrijfscultuur. Daarna bleven de lijken uit de kast vallen. Zo moest het bedrijf een groot datalek opbiechten, met een impact op 57 miljoen gebruikers. Tegelijk gonst het van beschuldigingen rond bedrijfsspionage. Google beschuldigt Uber van de diefstal van bedrijfsgeheimen. 

In België verandert de uitspraak voorlopig weinig aan de situatie. In Brussel was BrusselPOP al verboden en bleef alleen UberX operationeel. Brussels minister van Mobiliteit Pascal Smet (sp.a) reageert tevreden op het Europese vonnis. 'Dit bevestigt onze keuze om Uber te beschouwen als een platform voor betalend personenvervoer. Dat vereist dat chauffeurs een licentie hebben', stelt Smets woordvoerder Mathias Dobbels.

In een reactie zegt Uber dat de uitspraak weinig verandert. Uiteindelijk was UberPOP alleen nog maar actief in Polen, Tsjechië, Slovakije en Roemenië. 'Deze regulering verandert niets in de meeste Europese landen waar we nu al opereren onder transportwetgeving', klinkt het bij een woordvoerder. Het bedrijf betreurt de uitspraak wel. 'Miljoenen Europeanen worden nog altijd uitgesloten van het gebruik van apps zoals de onze.'