‘Dit is een historisch moment.’ Met die woorden maakte Kathrin Jansen maandag het belang duidelijk van wat zij en haar team in minder dan een jaar hebben bereikt.
Jansen (62) is bij de Amerikaanse farmareus Pfizer het hoofd van de vaccindivisie. Ze kon maandag als allereerste uitpakken met - tussentijdse - resultaten van een grootschalige studie naar een coronavaccin. Het Pfizer-vaccin beschermt 90 procent van de proefpersonen tegen het coronavirus. Veel details ontbreken nog, maar de wereldwijde euforie is groot.
‘Dit was een verwoestende situatie, een pandemie, maar we zijn erin geslaagd om binnen het jaar met een vaccin te komen. Dat heeft niemand ons ooit voorgedaan’, aldus Jansen, die via Zoom vanuit haar appartement in Manhattan een team van honderden mensen aanstuurde tijdens de vaccinrace.
Ze gaat er prat op dat Pfizer dit heeft klaargespeeld zonder de steun van de Amerikaanse overheid, die via Operation Warp Speed het vaccinonderzoek bij andere bedrijven poogde te versnellen. ‘We hebben op geen enkel moment geld van de regering gekregen.’
De beurswaarde van Pfizer steeg na de berichten met 10 procent naar 225 miljard dollar. Die van het Duitse biotechbedrijf BioNTech - dat de wetenschappelijke basis voor het vaccin legde en waarmee Jansen een deal sloot - met 14 procent naar 25 miljard dollar.
Ik kan me niet voorstellen hoe mijn leven er had uitgezien als we toen ik klein was Oost-Duitsland niet ontvlucht waren.
Jansen groeide op in Oost-Duitsland, maar net voor de bouw van de muur vluchtte haar familie naar het westen. ‘Ik kan me niet voorstellen hoe mijn leven er anders had uitgezien’, zegt ze daarover.
Al meer dan 30 jaar maakt ze carrière in de vaccinwereld. Bij Merck zette ze met succes haar schouders onder het onderzoek naar een vaccin tegen het humaan papillomavirus (HPV), dat de oorzaak was van honderdduizenden gevallen van baarmoederhalskanker per jaar. Hoewel velen in de eigen rangen sceptisch waren over de slaagkansen, zette Jansen door. ‘Anderen zouden misschien schrik hebben om te falen en zich te verbranden, maar zo denkt zij niet. Ze heeft geen schrik voor projecten die ze belangrijk vindt’, zei een ex-baas ooit over haar.
Anthrax
Als Chief Scientific Officer bij VaxGen mislukte een poging om - in opdracht van de Amerikaanse regering, en in de nasleep van de terreuraanslagen in New York - een anthraxvaccin te ontwikkelen. Na die tegenslag beukte ze bij Wyeth de deur naar de roem open met Prevnar, een vaccin tegen pneumokokken dat vorig jaar bijna 6 miljard dollar omzet haalde. Sinds de overname van Wyeth voor 68 miljard dollar maken dat vaccin en Jansen deel uit van Pfizer.
Daar zet ze nu onder meer in op beschermingsmuren tegen het ademhalingsvirus RSV, dat vooral kleine kinderen treft, en tegen enkele moeilijk te bestrijden bacteriën.
Sinds 2018 werkt haar team aan een nieuw vaccintype tegen influenza. Ze ging daarvoor een samenwerking aan met… BioNTech en legde 120 miljoen dollar neer om toegang tot diens RNA-technologie te krijgen.
Daarmee legde Jansen - zonder dat toen te weten - de basis voor het succes van het coronavaccin. Toen Ugur Sahin, de oprichter en CEO van BioNTech, in februari aan de lijn hing met de vraag om met die technologie samen in de race naar een coronavaccin te stappen twijfelde Jansen niet. ‘Ugur, vraag je me dat echt? Natuurlijk zijn we geïnteresseerd’, klonk het. Waarop ze nog eens diep in de zakken tastte.