De wonderlijke ‘pensioentruc' met Ogeo Fund

Achter de steile opgang van Publifin gaat een ander merkwaardig verhaal schuil: dat van Ogeo Fund. De opmerkelijke groei van dat pensioenfonds, vandaag het vijfde grootste in België, is net zoals dat van de PS-holding gebaseerd op schimmige deals en een waas van belangenvermenging.

De basis daarvan wordt gelegd in 2007, als de pensioenkas van de Luikse stroom- en kabelintercommunale ALE (l’Association Liégeoise d’Electricité) wordt omgevormd tot Ogeo Fund.

In dat financiële vehikel - dat dan zo’n 400 miljoen euro onder beheer heeft - duiken twee spilfiguren op: Stéphane Moreau (52), de CEO van de Luikse intercommunale Tecteo (nu Publifin) en burgemeester van Ans, en zijn trouwe kompaan André Gilles, voorzitter van de Luikse bestendige deputatie.

1 Doe pensioenlasten verdwijnen van de balans

Ogeo Fund kent geen droomstart. In 2008 zit het fonds al in slechte papieren. Officieel wordt een nettoverlies van 20 miljoen euro gemeld, maar in werkelijkheid is de financiële put veel dieper. Het fonds heeft zijn pensioenverplichtingen ‘met 213 miljoen euro onderschat’, blijkt uit een kritisch verslag van de bedrijfsrevisor. Het eigen vermogen is diep in het rood beland. Ogeo Fund is virtueel failliet.

Met een trucje wordt die scheve balans echter gauw rechtgetrokken. In 2009 draagt het Luikse pensioenfonds een omvangrijk deel van zijn pensioenverplichtingen - voor circa 152 miljoen euro - over aan de federale pensioendienst voor lokale overheden (RSZPPO). Een volstrekt legale operatie, want die instelling int en beheert de wettelijke pensioenbijdragen van een 140.000-tal statutaire ambtenaren uit provincies, gemeenten, intercommunales en OCMW’s.

De operatie lijkt te mooi om waar te zijn. De ‘lasten’ (pensioenverplichtingen) verdwijnen van de balans, de ‘lusten’ (activa die Ogeo in beheer kreeg van ALE en andere lokale overheden) blijven staan. Ogeo kan daardoor zijn technisch verlies ombuigen in een positief saldo. De heropleving van de financiële markten leidt tot een andere meevaller: een financiële opbrengst van 45 miljoen euro. ‘Sindsdien is de situatie aantoonbaar verbeterd’, meldt de revisor.

2 Stort overtollige reserves terug aan Publifin

Maar het jaar daarop duikt Ogeo opnieuw in het rood. Er wordt een technisch verlies geboekt van 26 miljoen euro en een nettoverlies van 16 miljoen euro. Een van de redenen voor die slechte cijfers is een storting van 16,6 miljoen euro aan Publifin: een zogeheten terugbetaling uit ‘overtollige bijdragen’, meldt het jaarverslag zonder veel bijkomende uitleg. ‘Maar’, zo wordt eraan toegevoegd: ‘Ons grotendeels positief eigen vermogen laat toe dat nettoverlies op te vangen’.

De wispelturige resultaten en financiële transacties van het Luikse pensioenfonds worden door de toezichthouder FSMA met argusogen gevolgd. ‘Terugstorting uit de reserves aan de werkgever is bij pensioenregelingen van de eerste pijler toegelaten’, zegt een ingewijde. Zolang Ogeo blijft voldoen aan zijn wettelijke verplichtingen, is er geen vuiltje aan de lucht, klinkt het bij de toezichthouder.

In 2011 doet Ogeo Fund de truc van de doorschuifoperatie nog eens over. Het draagt een tweede deel van zijn pensioenlasten over naar de federale dienst RSZPPO. Dit keer voor 86 miljoen euro. Bovendien kan het fonds een ‘uitzonderlijke opbrengst’ van 105 miljoen euro boeken door de integratie van de pensioenkas van de Luikse gasdistributeur ALG, die een jaar eerder werd opgeslorpt door Publifin.

3 Voldoe op die manier aan wettelijke verplichtingen

In 2011 versast Ogeo voor de tweede keer geld naar Publifin. Er wordt 30 miljoen euro gestort uit de overtollige reserves. De PS-holding krijgt die miljoenen ‘onvoorwaardelijk’, aldus het jaarverslag. ‘Dat bedrag is in nauw overleg met de revisor en de toezichthouder gestort’, klinkt het bij het pensioenfonds.

Een jaar later wordt de balans van Ogeo Fund voor de derde maal ‘opgepoetst’. De federale pensioendienst RSZPPO neemt voor 136 miljoen euro pensioenlasten van het Luikse pensioenfonds over. Dit keer gaat het om provisies voor het personeel van de watermaatschappij CILE. Daarmee komen de totale pensioenlasten die door Ogeo naar het federale niveau worden doorgeschoven op 374 miljoen euro: goed voor bijna een derde van de huidige balans. Zonder die doorschuifoperatie zou Ogeo nooit in staat zijn geweest te voldoen aan zijn wettelijke verplichtingen, zeggen ingewijden.

4 Ga op verdere expansie in Vlaanderen

Met een totale balans van 1,1 miljard euro, een verdubbeling in amper zes jaar tijd, behoort Ogeo Fund nu tot een van de grootste vijf pensioenfondsen van België. En daar stopt het verhaal niet. Met een vastgoedportefeuille van ruim 200 miljoen euro zijn de belangen van het Luikse pensioenfonds vertakt tot diep in Vlaanderen.

Ogeo is niet alleen eigenaar van diverse panden in Luik, Luxemburg en Brussel, maar ook voor de helft aandeelhouder en medefinancier van de vastgoedontwikkelaar Land Invest, die diverse projecten heeft lopen in Antwerpen.

Stéphane Moreau en zijn Luikse PS-kompaan André Gilles lonken met Ogeo Fund ook naar lokale overheden in Vlaanderen en Brussel. Er zijn ‘gesprekken aan de gang met diverse nieuwe besturen en vennootschappen, zowel in België als in het buitenland, met het oog op de overdracht van hun pensioenverplichtingen en financiële activa naar Ogeo Fund’, klinkt het bij het Luikse pensioenfonds. Zo liepen er al onderhandelingen in het Gentse.

Ook met de verzekeraars Ethias en Integrale - die allebei historische wortels hebben in Luik - zijn er nauwe banden. Eind 2015 raakte bekend dat de Nationale Bank van België in haar functie van financieel toezichthouder Integrale verplicht had een herstelplan uit te werken, zoals eerder gebeurde met Ethias.

Een pakket achtergestelde leningen van 79 miljoen euro werd omgezet in kapitaal. Het grootste deel kwam van Ogeo Fund: genoeg om de meerderheid te verwerven, en wellicht de start van nieuwe deals.