Reclamedeal VRT met Unibet legt pijnpunten Belgisch gokbeleid bloot

‘Unibet betaalt 1 miljoen euro cash als de Rode Duivels het WK winnen.’ ‘Win tien keer uw inzet bij een zege van België tegen Engeland.’ Het zijn maar enkele van de commerciële slogans die het internet overspoelen. De WK-gekte gaat gepaard met een tornado aan gokreclame. Die is alomtegenwoordig, van grote billboards in het straatbeeld over gerichte advertenties bij zoekopdrachten over het WK voetbal en op sociale media tot reclame van Unibet bij de WK-programmatie van de openbare omroep VRT.

De samenwerking tussen de VRT en Unibet lokt bij de politiek en preventiewerkers verontwaardiging uit. Groen, de sp.a en de meerderheidspartij N-VA ondervragen vandaag in het Vlaams Parlement minister van Media Sven Gatz (Open VLD) over de omstreden reclamedeal. Ze vinden het niet kunnen dat de openbare omroep als verlengstuk van de overheid vrij podium geeft aan een gokbedrijf, vaak op tijdstippen dat kinderen en jongeren naar het WK kijken, zonder te waarschuwen voor de verwoestende effecten van een gokverslaving. De kritiek wordt alleen luider nu uit nieuwe cijfers van de Kansspelcommissie, de toezichthouder van de goksector, blijkt dat zowel de online gokactiviteit als het aantal registraties van nieuwe spelers door het dak schiet.

De VRT is voorlopig niet van plan de reclamedeal on hold te zetten. ‘We zijn ons bewust van de toenemende gevoeligheid voor gokken’, reageert woordvoerder Bob Vermeir. ‘Daarom passen we al strengere regels toe dan wat wettelijk voorgeschreven is. Als de minister verder maatregelen wil nemen, zijn we bereid daaraan mee te werken.’

Gepalaver

Er is al beslist dat bedrijven als Unibet niet langer in primetime op tv alle registers kunnen opentrekken. Zes topministers van de federale regering werken aan een batterij maatregelen om de wildgroei van de gok-sector aan banden te leggen. Daarbij wordt onder meer een demper gezet op gokreclame. Die wordt op radio, tv en online verboden tijdens livewedstrijden, wat rond de WK-programmatie van de VRT nu wel nog gebeurt. Alleen voor en na de wedstrijd mag er nog reclame zijn. De maatregel is een onderdeel van een breder pakket, dat dit najaar definitief goedgekeurd moet worden.

De bedoeling was alles voor het WK erdoor te krijgen. Maar de politieke onderhandelingen sleepten eindeloos aan na het ellenlange gepalaver en gepingpong tussen de bevoegdheidsniveaus. Zowel Vlaanderen, de federale regering als Europa hebben hun zeg in de goksector. De gokfederatie BAGO, die de bedrijven Circus, Unibet, Golden Palace, Napoleon Games en Betfirst vertegenwoordigt, had intern afgesproken de nieuwe regels al toe te passen bij de wedstrijden van de Rode Duivels.

Maar het liep meteen fout bij de openingswedstrijd tegen Panama. Voor, tijdens en na de match van de Duivels was er toch gokreclame te zien. De VRT zei nadien van niets te weten over het herenakkoord tussen de vijf bedrijven. ‘Alle begin is moeilijk’, stelt minister van Justitie Koen Geens (CD&V). ‘Maar we moeten de jongeren beschermen. Bijna de helft van alle mensen die ingeschreven staat op een legale site voor sportweddenschappen is tussen 18 en 29 jaar oud. Dat is verontrustend.’

De ingrepen van Geens en co. stoppen niet bij een reclameverbod tijdens de matchen. Gokbedrijven mogen voor 20 uur ook geen reclame meer maken voor online weddenschappen, tenzij voor voetbalmatchen overdag. Die ingreep dient om het erg populaire maar gevaarlijke live betting - waarbij tijdens matchen op alle mogelijke variabelen kan worden gegokt - te ontraden. Gokreclame mag evenmin een kwartier voor en na kinderprogramma’s, en ook niet langer op sportmateriaal van jeugdploegen. Per reclameblok - bijvoorbeeld rond Champions League-wedstrijden op de commerciële zenders - mag per gokbedrijf maximaal één spot worden uitgezonden.

Daarnaast komen er extra beperkingen op online reclame. Gokbedrijven mogen enkel gepersonaliseerde reclame sturen naar bestaande, geregistreerde spelers. Het tegen betaling opkrikken van de positie in de zoekresultaten van Google is wel toegelaten. Online reclame moet ook verplicht aangeven welke minimumleeftijd geldt voor een deelname aan kansspelen, gekoppeld aan een boodschap die waarschuwt voor de gevaren van overmatig gokken. Er wordt ook ingegrepen op de populaire tactiek van gokbedrijven om geregistreerde spelers die een tijd inactief zijn, met gratis krediet te lokken. Dat laatste wordt gelimiteerd tot 275 euro per speler en reclame maken met bonussen wordt verboden.

Zowel online als in de fysieke wereld worden spelers ook extra beschermd. Gokkers moeten zich nu al verplicht registreren voor ze kunnen gokken op websites met een vergunning. De regering werkt nu aan een strengere check, door een verplichte registratie met de e-id-kaart. Nieuw is dat er een stortingslimiet van 500 euro per account per week komt.

Wildgroei aan kantoren

De grootste verandering in het straatbeeld is dat gesnoeid wordt in het aantal wedkantoren, de enige maatregel die overigens al in voege is. Preventiewerkers klaagden over een wildgroei aan nieuwe kantoren, die zich vaak in sociaaleconomisch kwetsbare wijken vestigen. De huidige 684 wedkantoren moeten dalen tot maximaal 600 voor heel België. Verplichte sluitingen komen er niet, maar tot het aantal onder 600 zakt, kan er geen nieuw kantoor bijkomen. Nieuw is ook dat gokkantoren eerst een akkoord met het stadsbestuur moeten sluiten over de locatie en de openingsuren. Die fysieke wereld van wedkantoren wordt gelinkt met de online wereld, waardoor gokverslaafde spelers online een toegangsverbod opgelegd krijgen voor wedkantoren.

Ondanks de batterij maatregelen klagen preventieorganisaties dat het veel te weinig is. Marijs Geirnaert van het Vlaams expertisecentrum voor Alcohol en andere drugs noemt de deontologische code die de sector intern overeenkwam een lachertje. ‘Zeker met het half miljoen problematische gokkers.’ Er wordt ook gewezen op de erg grote marges. De gokfederatie BAGO wenst geen cijfers te geven. Ze wijst naar een studie die de brutomarge - de inkomsten na aftrek van de kosten - in 2016 op 890 miljoen euro raamde. BAGO wil alleen kwijt dat het vorig jaar in het eerste kwartaal 6,7 miljoen euro aan reclame uitgaf, ‘terwijl het overheidsbedrijf Nationale Loterij 8 miljoen spendeerde’.

De roep klinkt om een totaalverbod op gokreclame, zoals voor de tabakssector. Maar de regering noemt dat politiek haalbaar noch wenselijk. De legale gokbedrijven zijn overal, net omdat de overheid er bewust voor kiest de sector veel speelruimte te geven. Ze verkiest een legale sector met de nodige vrijheid boven een plat gereguleerde industrie, waar een ongecontroleerde zwarte markt en illegale sites domineren. ‘We zijn erin geslaagd de zwarte markt aan te pakken, er is controle op probleemgokkers en er wordt toegezien dat er geen overaanbod komt’, stelt de woordvoerder van Geens. Het is continu schipperen tussen het gokbeest voldoende temmen, maar toch genoeg te eten geven om het grotere monster buiten te houden.