Plasticvanger bijna klaar voor het ruime sop

Trots neemt Boyan Slat (24) een groepje journalisten mee naar het oude en verlaten Alameda-vliegveld van de Amerikaanse marine. Daar wordt het eerste prototype van de plasticvanger gebouwd, waarmee hij de Stille Oceaan wil ontdoen van plastic en ander drijvend afval. Voor een blueprint van het project legt hij uit wat hij dit jaar allemaal wil bereiken.

Het vliegveld ligt aan de baai tegenover San Francisco. Begin juli gaat de eerste gigantische plasticvanger hier het zeegat uit. Onder de Golden Gate Bridge door wordt hij ruim 300 kilometer uit de kust gesleept naar een drijvende vuilnisbelt ter grootte van driemaal Frankrijk. Voor die tijd draait hij in een kleinere versie nog een rondje proef vlak bij de kust.

Slat: ‘Dit wordt ons eerste echte experiment, dus succes is nog zeker niet gegarandeerd. We zijn bijvoorbeeld erg benieuwd hoe het zeil waarin al het vuil verzameld moet worden zich houdt. Dat zeil hangt 3 meter onder de drijvende buizen, waar de meeste turbulentie is. Dat kan je op een computer niet simuleren.’

Adverteerders

Eind dit jaar moet het eerste plastic aan land worden gebracht. Als alle kinderziekten er zijn uitgehaald, kost één ‘systeem’ rond 5 miljoen euro. Slat hoopt adverteerders te vinden die op de drijvende constellatie hun naam kunnen zetten. ‘Daarnaast gaan we op zoek naar investeerders zodra dit experiment is afgerond. Er is nu al de nodige belangstelling voor.’

In vijf jaar moeten deze drijvende constructies, met armen die 600 meter breed zijn, de helft van al het drijvende afval tussen Hawaii en Californië opvangen: plastic en netten van plastic en touw. Een schip haalt eens in de twee maanden het afval op. Als het eenmaal aan land is, wordt het hergebruikt voor duurzame goederen.

Pas als deze versie echt goed werkt, gaat Slat bouwen aan de volgende. Uiteindelijk moeten er 60 in de Stille Oceaan drijven om een reductie van 50 procent van de hoeveelheid plastic in vijf jaar te halen. Slat heeft al overleg gevoerd met de vis- en de scheepvaartindustrie om ongelukken te voorkomen. De installaties worden voorzien van licht, gps en materialen waardoor de radars van naderende schepen ze kunnen zien.

Golfstromen

De geconcentreerde drijvende vuilnisbelten ontstaan door golfstromen. De brede armen van de plasticvanger drijven het plastic verder bij elkaar.

Wereldwijd wordt ieder jaar bijna 9 miljoen ton plastic in de oceanen gestort. Onderzoek - met 30 schepen op rij en vanuit de lucht met laser en infrarood - wijst uit dat in het bewuste deel van de Stille Oceaan 1.800 miljard stukken en stukjes plastic drijven, bij elkaar 80 miljoen kilo.

Het gaat van helmen, gieters, kleerhangers en tandenborstels tot stukjes van een vierkante centimeter. Precies die kleine stukjes, die 8 procent van het totaal vormen, zijn het gevaarlijkst. Als dat plastic maar lang genoeg ronddraait, breekt het af tot zogenoemde microplastics, die via vissen in de menselijke voedingsketen komen.

Multinationals

Slat, die al vijf jaar aan dit idee werkt, heeft er bijna 40 miljoen euro voor opgehaald, onder andere bij Marc Benioff, de CEO van cloudsoftwarebedrijf Salesforce, en Peter Thiel, de mede-oprichter van PayPal. Het project is ondergebracht in een stichting, The Ocean Cleanup Foundation (TOC), waarvoor inmiddels al 80 mensen werken.

De opbrengsten uit het hergebruik van het plastic en advertenties en giften moeten soortgelijke projecten financieren voor de drijvende vuilnisbelten op andere oceanen en zeeën. Het voorlopige einddoel is om in 2040 de wereldzeeën te verlossen van 90 procent van het afval.

De strijd die TOC al vijf jaar voert, werpt ook op het land al vruchten af. Tijdens het Wereld Economisch Forum in Davos zegden dit jaar elf grote multinationals, waaronder Coca-Cola, Mars, Evian, l’Oreal, Walmart en Unilever, toe in 2025 al hun verpakkingen herbruikbaar te maken. De elf gebruiken nu 6 miljoen ton plastic per jaar voor hun producten.

Ook Frankrijk sluit zich bij dit initiatief aan. Voorts staat de Britse Ellen MacArthur Foundation aan de zijde van Slat, door allerlei milieuvriendelijke initiatieven en onderzoeken te steunen die het gebruik van plastic overbodig maken. Philips en Unilever zijn partner van deze stichting.