Regering kiest energiekoers in dichte mist

Engie Electrabel bond dinsdag de kat de bel aan in een interne mededeling. ‘We bereiden ons voor op een definitieve stopzetting (van de kerncentrales)', aldus de uitbater van het Belgische kernpark.

De regering wil pas eind volgend jaar definitief beslissen of ze alle centrales in 2025 sluit, of dat ze toch nog wat nucleaire reserve achter de hand houdt. Volgens Engie Electrabel is er dan niet genoeg tijd meer om de nodige investeringen te doen voor een verlenging. Toch verspreidde het bedrijf woensdagmiddag enkele tweets waarin het ‘de twee mogelijkheden van sluiting en verlenging’ nog openhoudt.

Waarnemers zien er een ‘power play’ in tussen de energiereus en de groene minister van Energie, Tinne Van der Straeten. Zij wil niet toegeven aan de druk van Engie Electrabel om sneller te beslissen. Het energiebedrijf van zijn kant drijft zijn prijs op. ‘Als het volgend jaar echt nodig blijkt om toch te verlengen, zal Engie dat nog wel bespreken. Maar het wordt dan wel een dure operatie’, zegt een waarnemer.

Zeker is in elk geval dat ons land momenteel onvoldoende capaciteit heeft om het wegvallen van de kerncentrales op te vangen. Waar specialisten het oneens over zijn, is hoeveel en welke productie we de komende jaren moeten en kunnen bijbouwen om dat op te vangen.

Rampwinter

De netbeheerder Elia raamde het capaciteitstekort vorig jaar op 3,9 gigawatt, maar andere specialisten denken dat dat een overschatting is. De federale regulator CREG schoof een tekort van 2,2 gigawatt naar voren.

Een hele reeks factoren verklaren die uiteenlopende ramingen. Elia hield in zijn scenario rekening met het risico dat in Frankrijk een groot deel van de nucleaire capaciteit in een ‘rampwinter’ wegvalt, waardoor ons land geen Franse stroom kan importeren. Critici vinden die aanname overdreven.

‘Ook houdt Elia geen rekening met het warmere klimaat, waarin het risico op winterse koudegolven een stuk kleiner is geworden’, zegt Bram Claeys van Regulatory Assistance Project, een ngo die beleidsadvies geeft over de energietransitie. ‘De komende jaren zullen we de energievraag ook gerichter kunnen aansturen met de versnelde uitrol van digitale meters, waardoor minder capaciteit nodig is.’ Een nieuwe, meer gedetailleerde raming van Elia is in de maak, maar die zal pas in juni volgend jaar klaar zijn.

Import

Los van de omvang van het tekort is er de vraag waar de extra energie vandaan moet komen. Meer importeren lijkt in theorie een optie, en Elia investeert ook volop in nieuwe links om op grote schaal stroom uit te wisselen met de buurlanden. ‘Maar dat zijn projecten die bijna tien jaar vergen en die we niet klaar hebben tegen 2025’, zegt woordvoerster Marleen Vanhecke.

In een ‘optimistische’ visie moet het mogelijk zijn het tekort tegen 2025 weg te werken met een mix van hernieuwbare energie en technologische oplossingen, zoals meer windmolens, meer opslagcapaciteit en een doorgedreven vraagsturing. ‘Alles samen is het volgens mijn berekeningen mogelijk om zo 2 gigawatt extra te genereren’, zegt Claeys.

Andere specialisten gaan ervan uit dat een groot deel van de weggevallen productie opgevangen moet worden door gascentrales. Die hebben het voordeel dat ze flexibel ‘aan en uit’ gezet kunnen worden. Hun grote nadeel is de extra uitstoot van CO2, terwijl ons land volgens een recente studie van de denktank Ember nu al op weg is om een van de ‘vuilste’ Europese producenten te worden.

Vergunningen

De extra CO2-uitstoot in België zal in principe gecompenseerd worden door een Europees systeem van handel in emissierechten. Naarmate de vraag naar en de prijs van die rechten toeneemt, zullen nog vuilere centrales elders in Europa uit de markt geprijsd worden, zodat Europa als geheel minder uitstoot.

Maar ook aan de gascentrales zijn risico’s verbonden. De Europese Commissie moet nog het Belgische steunmechanisme (CRM) goedkeuren om investeringen in die centrales te stimuleren. Bovendien heeft ons land een trieste reputatie in lange doorlooptijd van vergunningen en procedures. De grote vraag is dus of die centrales er wel op tijd zullen zijn. Dat er geen tijd (meer) te verliezen is, is een van de weinige dingen waar iedereen in het energiedebat het over eens is.

In de tweede helft van 2021 zijn de vele vraagtekens hopelijk voor een groot deel weggenomen. Dan moet duidelijk worden of bijkomende maatregelen nodig zijn, zoals het heractiveren van oude centrales uit de ‘strategische reserve’, of het alsnog verlengen van de werking van één of twee kernreactoren. Noodopties die de eindgebruiker wellicht in zijn portemonnee zal voelen.