‘Duitsland oogst wat het tien jaar geleden gezaaid heeft'

Na vier weken voetbalgekte probeerde de wereld gisteren weer uit WK-modus te raken. Die oefening verliep niet overal even vlot. Zeker niet in Duitsland. De Duitsers genoten nog na van de wereldtitel die ze zondagavond behaald hadden. Dat de vreugde groot was, hoeft niet te verbazen. Het was van 1990 geleden dat de ‘Mannschaft’ zich nog eens tot wereldkampioen kroonde. De vierde titel is om twee redenen uniek: het is de eerste na de eenmaking en de eerste met zo’n multicultureel team. ‘Met deze titel oogst Duitsland wat het tien jaar geleden gezaaid heeft’, zegt Carsten Brzeski, voetbalgek en econoom bij ING.

Wat betekent deze titel voor Duitsland? Had het die nodig?
Carsten Brzeski: ‘Deze titel is heel leuk. Maar hij komt niet als een verrassing. De tijd was al even rijp om te oogsten. Een gamechanger voor de economie of de maatschappij is de titel niet. In tegenstelling tot het WK 2006 dat in Duitsland plaatsvond en waar de Mannschaft derde werd.’

‘De titel bewijst vooral dat je het met volharding, hard werk en geduld kan redden. Dat geldt niet alleen voor het voetbal maar ook voor de multiculturele samenleving. De winst toont ook aan dat je moet openstaan voor verandering. Deze ploeg wist oude Duitse waarden - discipline en hard werk - perfect met moderne elementen - techniek - te combineren. Daar valt een parrallel met de economie te trekken.’

Op de Europese kampioenschappen van 2000 en 2004 overleefde Duitsland de groepsfase niet. Tien jaar later is het wereldkampioen. Vanwaar die ommekeer?
Brzeski: ‘Die EK’s waren een eyeopener. Duitsland besefte dat het het over een andere boeg moest gooien. Clubs pompten geld in jeugdopleidingscentra. Die jeugdproducten kregen een kans in het eerste elftal. Aanvankelijk uit noodzaak. Want in de Bundesliga ging in 2006-2010 niet zoveel geld om als in de Spaanse of de Engelse competitie. Van die strategie plukt Duitsland nu de vruchten. Kijk naar Engeland. Het vele geld dat er circuleert, gebruiken de clubs om buitenlandse sterren aan te trekken. De jeugd krijgt er geen kans om ervaring op te bouwen.’

‘Veel krediet gaat ook naar Jürgen Klinsmann en Joachim Löw. Toen zij in 2004 aan het roer van de Mannschaft kwamen, trokken ze de kaart van de jongeren. En ze stonden open voor nieuwe impulsen. Ze waren niet te beroerd om over het muurtje te kijken en dingen op te pikken uit andere sporten waarin Duitsland succesvol was. Zo haalde Klinsmann op advies van een hockeycoach een ‘fysical trainer’ en een ‘mental coach’ bij het voetbalelftal.’

Geeft de WK-titel de Duitse economie een boost?

Brzeski: ‘Van wereldkampioen naar groeikampioen. Het is een slogan waar ik graag mee zou uitpakken. Maar we moeten nuchter blijven. We gaan geen blijvend positief effect op de economie zien. De economie boert al goed. De detailhandel zal misschien een graantje meepikken. En Adidas hoopt nog wat meer WK-ballen en voetbalshirts van de Mannschaft met vier sterren (verwijzend naar de vier WK-titels, red.) te verkopen. Als er vandaag al een effect is op de macro-economie, dan is die negatief. Want ik denk niet dat veel mensen vandaag heel efficiënt gewerkt hebben in Duitsland’ (lacht).

Verwacht u een politiek effect? Kanselier Angela Merkel ging gewillig op de foto met de spelers.
Brzeski: ‘Merkel ligt al goed in de markt. Deze titel zal haar populariteit nog opkrikken. Wat haar siert, is dat ze niet gratuit meesurft op het succes van de Mannschaft. Dat zag je aan de stevige knuffels die ze bij de prijsuitreiking uitwisselde met spelers die ze al lang kent.’

‘Maar als sceptisch econoom sta ik meteen met een waarschuwend vingertje klaar. Duitsland mag twee dagen genieten van dit succes. Daarna moet het de blik op de toekomst richten. Het zou een grote fout zijn nu niet te kijken naar wat beter kan: in het voetbal én in de economie. Nu moet Duitsland maatregelen nemen die garanderen dat de Mannschaft en de economie ook over tien jaar nog succesvol zijn. Coaches moeten talenten in hun team integreren. De politici krijgen de taak het land te wapenen tegen de vergrijzing, het onderwijsniveau op te krikken, de infrastructuur te verbeteren en de energiewende in goede banen te leiden.’

Welke afdruk laat dit WK na in gastland Brazilië?
Brzeski: ‘De bevolking heeft baat bij de infrastructuurwerken die zijn uitgevoerd in de aanloop naar dit WK. Maar het macro-economische effect zal klein zijn. Net als in alle groeilanden wordt het voor de Braziliaanse politici nu zaak om de sociale onevenwichten in de maatschappij weg te werken. Anders dreigt weer sociale onrust.’