Topvrouw Schoubs krijgt bij De Lijn bus vol uitdagingen op haar bord

De uitdagingen voor de burgerlijk ingenieur zijn 'eindeloos'. Kesteloot laat niet bepaald een performant bedrijf achter. De Lijn kreeg vorig jaar een recordaantal klachten aan haar broek - een derde meer dan het jaar voordien - de stiptheid van de trams en de bussen was rampzalig en er werd een recordaantal ritten afgeschaft, 2,3 procent om exact te zijn. Een derde daarvan was het gevolg van stakingen - er werd 31 dagen gestaakt - de rest door een acuut chauffeurstekort.

Betere dienstverlening - ook de informatie aan haltes en in bussen blijft catastrofaal - een hogere reizigerstevredenheid, een betere stiptheid en het opvangen van het tekort aan chauffeurs worden de prioriteiten.

Om dat te bewerkstelligen moet Schoubs snel de relaties met de bonden herstellen. Die zijn op een vriespunt beland. In oktober, in volle coronacrisis, organiseerden de bonden nog een 24-urenstaking uit protest tegen de plannen van de overheid om de belbussen en het leerlingenvervoer door de privésector te laten regelen. Het ging om de overstap van 50 personeelsleden, op een totaal van meer dan 7.700. Kesteloot noemde de actie 'totaal onverantwoord'. Als de socialistische vakbond bij de sociale verkiezingen binnenkort nog machtiger wordt, kan dat Schoubs veel hoofdbrekens bezorgen.

Ook de relaties met een deel van het personeel zijn verzuurd. Dat is de mank lopende reorganisatie, het grote verloop bij de directie en de onzekerheid beu. De algemene jobtevredenheid bij De Lijn daalde vorig jaar tot 6,5 op 10.

Ook de 'kostendekkingsgraad' moet omhoog. Nu haalt De Lijn slechts een vijfde van haar inkomsten uit de ticketverkoop. De rest wordt bijgepast door de overheid. De Lijn is daarmee een van de kneusjes van Europa. Bij de Brusselse MIVB is de kostendekkingsgraad 40 procent.

Schoubs moet ook de verouderde busvloot dringend vergroenen. De Vlaamse overheid wil dat De Lijn tegen 2025 emissievrij rijdt. De Lijn wil de komende jaren 1.000 elektrische bussen bestellen maar heeft daar, zo vertelde De Lijn-voorzitter Marc Descheemaecker in de Kamer, het geld niet voor.

Het openbaar vervoer in Vlaanderen krijgt volgend jaar ook een andere structuur door het nieuwe decreet Basisbereikbaarheid. Alle vervoersregio's werken aan een nieuwe openbaarvervoerplanning. Die moet in december klaar zijn. Volgend jaar worden die plannen omgezet in concrete diensten en chauffeursopdrachten. De Lijn dreigt zo macht te verliezen.

De Vlaamse overheid plant ook een proefproject voor liberalisering in een van de 15 vervoersregio's. Liberalisering is de grootste steen in de schoen van De Lijn en volgens Descheemaecker een verkeerde keuze, omdat die markten in andere landen worden ingenomen door dochters van grote spoorbedrijven zoals Deutsche Bahn (Arriva) en de SNCF (Keolis).

De Vlaamse overheid bestelde een benchmarkstudie die De Lijn moet vergelijken met openbaarvervoermaatschappijen in andere regio's. Die zal bepalen of De Lijn haar statuut als bevoorrechte partner voor het kernnet en het aanvullend net kan behouden en nog tien jaar als interne operator mag voortwerken.

Uitdagingen zat dus. Het stiptheidsprobleem oplossen wordt sowieso een moeilijke klus zolang de overheid geen goed doorstromingsbeleid voert. Nu zitten veel bussen en trams vast in de files. Praten over liberalisering en privatisering zonder dat de overheid een goed beeld heeft waar ze met de mobiliteit naartoe wil, wordt evenmin een makkelijke zaak. Schoubs mag volgend jaar alvast een nieuwe beheersovereenkomst uitwerken waarin met de overheid de rechten en plichten van het vervoerbedrijf worden vastgelegd.

En dan is er nog corona. In de eerste golf daalde het aantal reizigers tot 40 procent van vorig jaar en dat kost De Lijn, zo berekende de directie, 33 miljoen euro. Schoubs zal dus dringend het vertrouwen in De Lijn moeten herstellen.