De lessen van 1585

Peter De Keyzer hoofdeconoom BNP Paribas Fortis

Doorheen de eeuwen ontstonden en groeiden de belangrijkste Europese steden in de nabijheid van waterwegen. Die maakten de aanvoer en uitwisseling van producten, diensten, ideeën, uitvindingen en kapitaal mogelijk. Waar mensen samenkomen, ontstaan spontaan interactie, handel en welvaart. Waar water is, ontstaat rijkdom.

Vraag maar aan Antwerpen wat het betekent als dat water wordt afgesloten. De val van Antwerpen en de sluiting van de Schelde in 1585 waren het trieste dieptepunt van een godsdienstoorlog waarbij het toenmalige Spaanse bewind gewapenderhand het katholicisme probeerde op te leggen. Andersdenkenden sloegen massaal op de vlucht. De Antwerpse bevolking halveerde in een decennium naar nauwelijks 55.000 zielen. Mechelen verloor twee derde van zijn inwoners. Bankiers, kunstenaars, ambachtslui, financiers, handelaars, wetenschappers en ondernemers verhuisden van de Scheldestad naar de stad aan de Amstel. Vanaf 1585 eindigde de facto de gouden eeuw van Antwerpen en begon die van Amsterdam. Het culturele, economische en financiële zwaartepunt van de regio verschoof naar Amsterdam. Weg stroom, weg groei, weg rijkdom. Antwerpen en de Zuidelijke Nederlanden zijn die klap nooit te boven gekomen. Voor de Nederlanders en de Verenigde Provinciën was het het begin van een ongekende rijkdom en een eigen wereldrijk.

Waarschuwing

De ramp van 1585 moet een waarschuwing zijn voor het Vlaanderen van 2016. De beperking van de religieuze vrijheid én het afsluiten van de aanvoer van ideeën, kapitaal en handel in de 16de eeuw joegen het talent op de vlucht en deden de welvaart opdrogen. Vandaag gelden de nieuwe businessmodellen en disruptie als een bedreiging voor de heersende sociaal-economische religie.

Onder druk van de katholieke orthodoxie moesten de protestanten destijds opkrassen. Vandaag worden zowel de Ubers als een meer flexibele arbeidsmarkt bestreden als waren ze hedendaagse ketters. Laat ons niet vergeten dat het gevluchte ketters waren die aan de wieg lagen van de economische bloei boven de Moerdijk.

Wie vandaag in het weekend zijn maaltijdbox van HelloFresh geleverd krijgt, zal aan de geel-zwarte nummerplaat merken dat ze afkomstig is uit de Verenigde Provinciën. Te strikte arbeidsregels en te weinig contractvrijheid in België doen in Nederland de e-commerce bloeien.

Wie de succesverhalen van jonge Belgische start-ups leest die na de initiële fase geld moeten ophalen in het buitenland en naar daar verkassen, leest hetzelfde verhaal van 1585.

Denk ook aan Singularity University. Die prestigieuze universiteit uit Silicon Valley is zowat de bakermat van de Googles van deze wereld. Zowat elke Vlaamse ondernemer of politicus is er de afgelopen jaren op bedevaart gegaan. Diezelfde Singularity University opent nu haar eerste buitenlandse vestiging in… Eindhoven. Opnieuw een buitenlandse magneet voor kapitaal, hersenen en ondernemerschap.

De welvaart van morgen komt niet meer langs onze rivieren. Ze komt via steden en regio’s waar kapitaal, ondernemerschap, wetenschap, innovatie, flexibiliteit en vooral vrijheid mekaar vinden en versterken. Terwijl we ons hier collectief uitputten in het behouden van het sociaal-economische status quo, het verbieden van de Ubers en het platstaken van gevangenissen, havens en luchthavens slibt onze 21ste-eeuwse Schelde langzaam dicht. Talent zal elders dynamischer omgevingen opzoeken, waar de combinatie van vrijheid, kapitaal en veel ander talent een katalysator is voor welvaart, groei en rijkdom. Het is aan alle mensen van goede wil om te garanderen dat we deze keer niet ons eigen 1585 organiseren en dat de 21ste eeuw voor deze regio opnieuw een gouden eeuw wordt.