Een luchtbel en een naald vormen een gevaarlijke combinatie

Ignace Van Doorselaere is CEO van de lingeriegroep Van de Velde

De beurskoersen - uitgedrukt in veelvouden van de bedrijfskasstroom (ebitda) - zijn torenhoog en worden eerder gedreven door de lage rente dan door de economische groei. Bedrijven die amper vijf jaar oud zijn (zoals Airbnb en Uber) en verre van positieve cashflows in zicht hebben, blijken 30 en 60 miljard dollar waard te zijn in de financiële gemeenschap van Silicon Valley.

Hun koersen worden niet gevormd door economische fundamentals, maar door durfkapitaalspelers die erop uit zijn de papieren waarde naar omhoog te stuwen. Met als doel de prijs van hun participatie in die bedrijven te verhogen. Veel hebben we niet geleerd van de geschiedenis. De luchtbel staat gespannen.

IS, Al Qaeda en Boko Haram zijn extreme en krachtige vormen van terrorisme die geen enkele stad of burger waar ook ter wereld willen sparen. Dat zal leiden tot een langdurige schrikkramp met negatieve economische gevolgen. Burgers gaan tijd nodig hebben vooraleer ze dat gevaar kunnen absorberen in de normale gang van zaken. Het risico op een grondoorlog is groot en de oplossing is niet voor morgen. Dat zal de gebeurtenissen in 2016 zwaar beïnvloeden. De naald is scherp.

2016 staat in het teken van een moeilijk gesternte, met grote economische gevolgen. Fasten your seatbelts.

De vooruitgang van nieuwe businessmodellen met Silicon Valley als bakermat schudt veel bedrijfstakken zwaar door elkaar. Miljarden consumenten lopen met gigantisch krachtige, gebruiksvriendelijke computers op zak. We noemen ze ‘smartphones’, maar eigenlijk zijn het zware computers waarmee je ook kan bellen.

De verbinding van die computers leidt tot nieuwe vormen van dienstverlening die traditionele industrieën zwaar onder druk zetten. Taxi’s, hotelketens, winkels, betaalsystemen, entertainment, auto’s, inrichting van steden… zijn in volle transformatie en veel traditionele houvasten staan voor zware problemen. We gaan door een perfecte storm van Schumpeters ‘creative destruction’. Daardoor ontstaan steeds meer hoogtechnologische jobs en start-ups, terwijl traditionele beroepen verdwijnen. Je zal maar taxichauffeur, hotelreceptionist, bankbediende, automonteur of eigenaar van commercieel vastgoed zijn.

2016 zal de ongelijkheid van economische kansen tussen ‘tech savvy’ en ‘tech poor’ doen toenemen.

De centrale banken hebben er zowat alles aan gedaan om de intresten te verlagen en de banken te stimuleren om geld in de economie te pompen. Lager kan niet meer. De oplossing ligt echter niet langer bij de financiële hendel, wél bij de hervormingshendel: het aanzwengelen van het ondernemerschap, de flexibilisering van de arbeidsmarkten, de modernisering van de overheden.

2016 is het jaar waarin we niet meer naar Mario Draghi moeten kijken voor oplossingen.

Ondanks het bovenstaande mag 2016 geen jaar worden van geklaag, defensieve houding en wanhoop. Wel van lef, initiatief en optimistisch aanvallend handelen. Alle sociaal-economische beleidsverantwoordelijken moeten dat - meer dan ooit - collectief aanpakken.

Mijn wens voor 2016 is dat bedrijven Peter Druckers citaat ‘culture eats strategy for breakfast’ boven hun deur hangen. De kracht en de gedrevenheid van de mens maken vooral in moeilijke omstandigheden het verschil. Inspireren. Zo veel mogelijk autonomie naar de vloer, minder tussenstructuren. Dagelijkse coaching en continue feedback, minder administratieve controle en machtsvertoon. Focussen op wat kan, blijven proberen tot iets lukt. En klantgericht handelen.

De wereld van morgen importeren, nieuwsgierig blijven. Het onvoorspelbare als evidente basis nemen. Experimenteren eerder dan plannen. Hogere variabele beloningen voor iedereen. Comfortzones vermijden, initiatief aanmoedigen. Ecosystemen bouwen met spelers die je eigen businesssysteem versterken. Hét thema en dé uitdaging voor 2016 én de komende jaren zijn cultuur en attitude.

Meester en knecht

Mijn hoop voor 2016 is dat vakorganisaties en werkgevers een doorbraak forceren om het bedrijf van de toekomst te versterken. Hoe kunnen we samen sterkere ondernemingen bouwen en tewerkstelling creëren door het mentale onderscheid tussen aandeelhouder en werknemer - nog te vaak meester en knecht - te verkleinen en te overbruggen?

De flexibiliteit verruimen (in werkschema’s, functies, delen van mensen over bedrijven heen), de koopkracht verhogen via extra variabele beloningen, de motivatie op de vloer stimuleren door het verplicht invoeren van programma’s die goesting en betrokkenheid vleugels geven.

Het is een wens die ik elk jaar herhaal, en die in 2016 prangend noodzakelijk wordt. Interne verdeeldheid zal de economische klim zwaar hypothekeren.

Mijn eis voor 2016 is dat overheden eendracht zoeken in het bouwen en moderniseren van een ecosysteem van modern ondernemen, gericht op internationale expansie, in plaats van onenigheid te vinden in ondertussen achterhaalde projecten zoals Uplace die enkel traditionele tewerkstelling verschuiven, het belang van enkelingen dienen en de last op de maatschappij (milieu, leefbare steden) afwentelen.

Dat is niet het ondernemerschap waar ik van droom. Wél van vernieuwende diensten, kwaliteitsvollere producten, diepere inzichten. Een dergelijk ecosysteem combineert praktijkgericht onderwijs, sterke bedrijven, coherente en transparante overheidsbevoegdheden, fiscale stimuli voor start-ups, flexibele arbeidscontracten, risicokapitaal, fysieke infrastructuur. Er is geen tijd voor weifelende regeringen noch voor verkiezingen. We moeten werken.

Doe inspiratie op in de VS. In 2016 moeten alle beleidsmakers verplicht een week met Steven Van Belleghem en Peter Hinssen mee op een inspiratietrip naar de VS. Niet om Angelsaksische modellen te importeren of extreme vormen van kapitalisme te aanbidden, wel om een mentaliteit op te snuiven van ‘yes, we can’. Van doen en niet van denken, van optimisme eerder dan van cynisme. Ik mocht daar drie zinnen horen die deze houding verduidelijken: ‘what do you mean by fail?’ - ‘we never take no for an answer’ - ‘we hit the ground running and try until it works.’

In de steile klim van 2016 zal alleen een positieve mentaliteit ons redden. Een toost op optimisme in moeilijke tijden!