Humaniseren van werk is de weg vooruit

Door David Ducheyne, voorzitter van hrpro.be, de Belgische vereniging voor HR professionals. Schrijft in eigen naam.

Meer en meer is Frederik Anseel de Waldorf van dienst, één van de twee grumpy old men uit de Muppetshow. Vanop het balkon geeft hij ongezouten commentaar over hoe organisaties met mensen omgaan: het HR-beleid. Vorige week maakte hij in zijn column komaf met ‘engagement’, de heilige graal van HR (De Tijd, 24 januari). Ik klim in deze discussie graag met hem op het balkon als Statler, ook al weet ik dat ik doorgaans zelf op de Bühne van het HR-theater sta.

Eerst iets over het onderwerp zelf: engagement. Iedereen weet hoe het is om met geëngageerde mensen te mogen werken. Engagement maakt het werken gemakkelijk. Mensen trekken samen aan de kar. Iedereen weet ook wat het betekent om met niet-geëngageerde mensen te moeten werken. Dat is trekken en sleuren, controleren, corrigeren.

Het aantal geëngageerde mensen is relatief laag en blijft laag, ondanks alle pogingen van organisaties om dat te verhogen. Er zijn zelfs meer niet-geëngageerde mensen dan geëngageerden. En dat hoeft geen probleem te zijn, want onafgezien van mensen die zich passief gedragen zijn er veel mensen die hun werk correct uitvoeren, zonder dat ze dat extra engagement wensen op te nemen. En dat moeten we misschien gewoon aanvaarden. Tussen geëngageerd en niet geëngageerd is er een grote afstand met tussenliggende mogelijkheden. Trouwens, hoeveel geëngageerde mensen kan een organisatie eigenlijk verdragen?

Ik heb niet de indruk dat Frederik tegen engagement op zich is, maar wel problemen heeft met de manier waarop organisaties dat engagement - we zouden misschien beter over motivatie spreken – willen beïnvloeden.

Context

Organisaties moeten in principe niet veel doen om een context te scheppen waarin engagement mogelijk is. Veel van wat managers doen lijkt het engagement eerder te fnuiken dan het toe te laten. En om dan een programma op te zetten om dat gefnuikte engagement te verhogen, lijkt me nogal cynisch. De boodschap is dus de basis goed te krijgen.

Voor een context waarin mensen zich kunnen inzetten zijn een aantal elementen nodig: vertrouwen, autonomie, een ervaring van vooruitgang en zinvolheid en van persoonlijke ontwikkeling. Dit creëert bij mensen een positieve ervaring en nodigt hen uit zich in te zetten voor de missie van de onderneming. En omdat niet iedereen gelijk is, is het personaliseren van die context ook belangrijk.

Managers hebben het hier vreemd genoeg moeilijk mee. Standaardiseren van werk, controle, beperken, is voor hen de enige manier om hun kortetermijndoelstellingen te halen. In tijden van zelfsturing en individualisering heb ik nog nooit zoveel controlemechanismen gezien: camera’s op het werk, registratie, checks. De boodschap die organisaties daarmee geven is dat mensen gewoon niet te vertrouwen zijn. En in zo’n context passen mensen zich aan en gedragen ze zich volgens het mensbeeld van het management: afhankelijk en niet geëngageerd. Het is een vicieuze cirkel.

Humaniseren

Humaniseren van werk is de weg vooruit. Als bedrijven dit op een instrumentele manier doen, zullen ze wel een averechts effect krijgen. Het is alsof ik mijn vrouw zou zeggen dat ik wil dat ze gelukkig is omdat ze dan beter kookt. Een draai rond mijn oren zou mijn verdiende loon zijn.

Het is dus niet door een pingpongtafel te zetten, leuke muziek te spelen, hippe meubels te zetten of engagement-programma’s dat we mensen zullen motiveren. We zullen ze daar misschien even mee kunnen verleiden, meer niet.

Het is niet door ze tegen hun belang in te ‘nudgen’ naar hogere prestaties, dat mensen verantwoordelijkheid zullen nemen. Als mensen beseffen dat ze als vee behandeld worden, zal het lounge-office snel verbleken en blijft alleen die naakte waarheid over. Geen enkele engagement-statistiek kan die verhullen.

Organisaties die elke dag proberen om mensen op een menselijke manier te behandelen en hen te responsabiliseren zullen veel duurzamere positieve effecten verkrijgen: hogere motivatie, hogere retentie, hogere inzetbaarheid, hogere klantentevredenheid, meer flexibiliteit, betere reputatie, betere resultaten.

Humaniseren van werk is dus niet soft. Het is zelfs zeer hard. Aandacht voor het menselijke in organisaties is geen uitnodiging tot profitariaat. Het sluit geen resultaatgerichtheid of moeilijke beslissingen uit.

En zoals vaak is dit vooral een kwestie van leiderschap.