Leer jongeren experimenteren, falen en opnieuw beginnen

1 september staat voor de deur. Het schooljaar 2018-2019 wordt het voorbereidingsjaar voor de nieuwe eindtermen, die op 1 september 2019 in werking treden. Er is veel gejuich voor de integratie van ‘computational skills’ in de eindtermen.

Maar het louter overbrengen van die competenties volstaat niet. We staan te popelen om meer ingenieurs en technische profielen op te leiden. Maar we willen vooral dat de manier van denken en werken die met ‘computational skills’ gepaard gaat, overgebracht wordt. Experimenteer, leer en probeer opnieuw. Dat zal jongeren echt voorbereiden op de toekomst.

Begin juli kwam witte rook uit de schoorsteen van de Vlaamse regering. De nieuwe eindtermen voor de eerste graad van het secundair onderwijs werden goedgekeurd. Zestien sleutelcompetenties met bijbehorende eindtermen werden vastgelegd, waaronder computerdenken en -handelen en STEM (Science, Technology, Engineering en Mathematics). Dat die sleutelcompetenties nog niet in de eindtermen zaten, is opmerkelijk. Want de wereld verandert snel en de technologie speelt een steeds belangrijkere rol. Is dat laatste de verklaring voor het succes van initiatieven als CoderDojo, hackerspace en technologiekampen? En moeten we vanaf 2019 een terugval van dergelijke buitenschoolse activiteiten vrezen? Nee, tenzij de uitwerking van de nieuwe sleutelcompetenties niet meer is dan de eenrichtingsoverdracht van technologische kennis.

De voorbije jaren steeg de interesse voor onder meer CoderDojo - waar jongeren leren programmeren - exponentieel. Zodra de inschrijvingen openden, ontstond een wachtlijst. Hoewel het aantal initiatieven bleef toenemen, kon het aanbod de vraag niet bijbenen.

Hoe valt de overweldigende interesse voor dergelijke initiatieven te rijmen met het nagenoeg stabiel blijvende aantal inschrijvingen in STEM-richtingen? Vermoedelijk is de stormloop voor CoderDojo niet te danken aan de interesse van jongeren en ouders om ingenieur of techexperts te worden. Aan wat dan wel? Initiatieven zoals CoderDojo creëren leeromgevingen waarin experimenteren, falen en opnieuw proberen centraal staan.

Onlangs werd het tweejaarlijkse Fri3dcamp georganiseerd in Sint-Joris-Weert bij Leuven. Diverse workshops maakten een kennismaking met technologie mogelijk en lieten experimenteren toe. Een korte uitleg over de functionaliteiten van Arduino’s, motortjes… en de geïnteresseerden konden aan de slag. Met af en toe een hoopje frustratie werden de verschillende noden van een schakeling uitgelegd en werd het verschil tussen een rode en een zwarte bedrading duidelijk. En werd - zoals iemand het zo mooi zei - ‘geleerd met de ogen’, door te kijken naar wat werkt en wat niet.

Leren falen kreeg veel aandacht. Volwassenen leren van elkaar, volwassenen leren van kinderen, kinderen leren van elkaar, van zichzelf... Kennis wordt met andere woorden verzameld door vast te stellen, verklaringen te zoeken en opnieuw te proberen. Op hetzelfde gezinsvriendelijk kamp mocht ik ervaren hoe ik bij het solderen door een 9-jarige jongen en bij het knippen van bedrading door een 8-jarig meisje geholpen werd.

Die combinatie van experimenteren, leren en opnieuw proberen maakt de activiteiten bijzonder aantrekkelijk. De jongeren leren de juiste vaardigheden om in een technologisch snel veranderende wereld overeind te blijven. De technologie van vandaag wordt morgen geüpdatet en kent nieuwe toepassingen. Niet alleen de kennis van die toepassingen is van belang, maar ook het experimenteren en het uittesten van wat bruikbaar is.

Laat het schooljaar 2018-2019 het jaar zijn waarin leerlingen maximaal worden voorbereid op FAIL (first attempt in learning).