Vakbonden houden e-commerce niet tegen

Door Erwin De Deyn en Jan De Weghe, voorzitter en federaal secretaris Handel BBTK

Vorige week maakte de directie van Carrefour in België bekend dat ze de intentie heeft om 1.233 jobs te schrappen. De ontslagen zouden nodig zijn in het kader van het bredere transformatieplan ‘Carrefour 2022’. Daarmee wil de warenhuisketen terug naar haar kernactiviteit: voeding, maar wel met meer plaats voor bio, digitalisering en e-commerce. De consument zou het hypermarktconcept - met ook elektronica en interieurspullen - niet meer smaken, wat het model verlieslatend maakt.

Met andere woorden, nu pas ziet Carrefour in dat zijn klanten in het digitale tijdperk leven. Doordat het bedrijf nooit echt heeft geanticipeerd op de veranderingen in de handelssector, betaalt de werknemer weer het gelag. De aandeelhouders blijven gevrijwaard, die worden ieder jaar prinselijk vergoed.

Toch waren sommigen er als de kippen bij om de vakbonden met de vinger te wijzen. Volgens Jo De Wolf, de CEO van de logistieke vastgoedgroep Montea, ligt de schuld van het Carrefour-fiasco bij de vakbonden en hun starre houding over nachtarbeid en e-commerce. Hij stelt dat de regering zelf moet beslissen waar en wanneer nachtwerk kan.

Nachtwerk zou in ons land verboden zijn en dus e-commerce zo goed als onmogelijk maken. Maar nachtarbeid kan in België al geruime tijd. In de logistiek (e-commerce is ook een logistiek gegeven) faciliteren al tientallen akkoorden nachtwerk. Het is aan de werkgevers om er gebruik van te maken.

Het klopt dat nachtwerk principieel verboden is. Maar het klopt ook dat er in de wet daarover - die sinds 1971 bestaat - een hele lange lijst mogelijke uitzonderingen staat. Van de Belgische werknemers presteert 3,1 procent regelmatig nachtwerk. De kans is groot dat u zo iemand kent.

Sinds 2015 is er bovendien een raamakkoord over e-commerce voor alle paritaire comités van de handel. Dat akkoord werd gesloten door minister van Werk Kris Peeters (CD&V), de werkgevers én vakbonden. Het is daardoor, zowel voor de kruidenier om de hoek als voor de hypermarkt, mogelijk om nachtarbeid in te voeren voor e-commerce. Mits een akkoord van de vakbonden: een noodzakelijk en redelijk kader om ontsporingen te voorkomen, het gaat tenslotte over nachtwerk.

Carrefour heeft dan wel wat e-commerceactiviteiten proberen uit te bouwen, het is nooit vragende partij geweest voor een dergelijk akkoord. We stellen vast dat erg weinig bedrijven de vakbonden gecontacteerd hebben om nachtwerk voor e-commerce mogelijk te maken. Wij kunnen dus alleen maar besluiten dat ‘inzetten op e-commerce’ een goedkoop excuus is om mensen te ontslaan zonder al te veel imagoschade te lijden.

Carrefour wil zich toespitsen op de online verkoop van voeding, maar dat lijkt niet hoogdringend. Cijfers van BeCommerce, de sectorfederatie van de e-commerce, tonen dat Belgen online vooral diensten aankopen zoals vliegtuigtickets. Van de online uitgaven gaat 8 procent naar producten en een magere 1,1 procent is weggelegd voor voeding.

Loonkosten

We willen wel benadrukken dat e-commerce zich moet blijven ontwikkelen. De gewoonten van de consument veranderen, de bedrijven moeten zich aanpassen. De vakbonden kunnen extra tewerkstelling in de e-commerce alleen maar toejuichen. Maar dan moet het wel om kwalitatieve tewerkstelling gaan. En dan komen we bij de kern van de zaak: de werkgeversorganisaties klagen de hoge loonkosten in ons land aan.

Vaak wordt vergeleken met Nederland. Maar even vaak wordt ‘vergeten’ dat vooral studenten er in de e-commerce werken. Een 18-jarige die voltijds werkt, heeft er een bruto maandloon van 706 euro, of 4,29 euro per uur. En ook in Nederland is de fiscaliteit van jobstudenten gunstiger dan voor normale werknemers. Als onze logistieke medewerkers met die loonkosten moeten concurreren, zijn we vertrokken voor een serieuze sociale afbraak.

Toch bewijzen bedrijven als Torfs, Vanden Borre of IKEA dat het kan. Bij de meubelgigant wordt vandaag met de drie vakbonden een cao ondertekend om nachtwerk toe te laten. Werknemers kunnen ‘s nachts werken als ze dat willen en ontvangen daarvoor een vergoeding. Een win-winsituatie voor het bedrijf en de werknemers.

De wetgeving biedt dus wel degelijk voldoende mogelijkheden om e-commerce te laten floreren in België. Wij zijn bereid om daar onze rol in te spelen, samen met de werkgevers.