Alleen lange termijn maakt duurzame waardecreatie mogelijk

Wie ChatGPT vraagt wat de grote uitdagingen zijn voor bestuurders van vennootschappen, krijgt een zeer uitgebreid antwoord. De populaire chatbot identificeert klassieke uitdagingen, zoals de naleving van wetgeving, risicobeheer en strategische planning, en meer moderne uitdagingen, zoals het anticiperen en reageren op technologische (zoals ChatGPT), economische en sociale veranderingen.

Net als iedereen zijn ondernemingen en bestuurders de voorbije jaren niet gespaard. De turbulentie van de coronacrisis ging naadloos over in de onzekerheid van een geopolitieke crisis. De historisch lage inflatie werd in enkele maanden ingeruild voor een hoge inflatie. En vernietigende cyberaanvallen loeren om de hoek.

Ongeveer elke dag wordt nieuwe wetgeving gelanceerd die ondernemingen in sneltempo in hun werking moeten integreren. De impact van dat alles op de dagelijkse werking van grote en kleinere ondernemingen mag niet worden onderschat.

Om met die uitdagingen en risico’s om te gaan, is de ideale vennootschapsbestuurder van vele markten thuis: ondernemer, econoom, jurist, technoloog, marketingspecialist, managementcoach, geopolitiek strateeg... Omdat dat wat veel is voor één persoon, hoe getalenteerd ook, is een werkelijk diverse raad van bestuur, met complementaire profielen, geen luxe maar een noodzaak.           

Belanghebbenden

Geconfronteerd met een almaar meer instabiele omgeving is het soms moeilijk een koers op lange termijn uit te zetten en daar consequent aan vast te houden. Dat is begrijpelijk. Een strategische visie op lange termijn is echter noodzakelijk voor elke onderneming. Financiële indicatoren op korte en middellange termijn moeten worden overstegen en prioriteit moet worden gegeven aan de lange termijn. In het bepalen van de strategie om duurzame waardecreatie te realiseren, moet rekening worden gehouden met de behoeften van aandeelhouders én andere belanghebbenden, ook als die behoeften op het eerste gezicht moeilijk verzoenbaar lijken.

Her en der leeft nog de visie dat duurzaamheid een gimmick is die de aandacht afleidt van de essentie van het ondernemerschap: financiële waardecreatie. Wie zo over duurzaamheid denkt, dwaalt. Ten eerste is het helemaal niet zo dat duurzaamheid haaks staat op financiële return. Integendeel, duurzaamheid is een voorwaarde voor financiële waardecreatie. Eén zaak is zeker. De onderneming die zich niet aanpast aan de grote maatschappelijke ontwikkelingen, aan de megatrends, verdwijnt op termijn.

Bovendien is duurzaamheid allang geen vrijblijvende optie meer. Wetgevers, rechtbanken, ngo’s, werknemers, consumenten, (institutionele) aandeelhouders... stellen concrete eisen aan het gedrag van ondernemingen, die het louter financiële plaatje overstijgen. De bestuurder die die ontwikkelingen bewust negeert, bewijst de onderneming geen dienst. Hij schiet tekort in de uitoefening van zijn mandaat.

De lawine aan ESG-gerelateerde (milieu, sociaal engagement en deugdelijk bestuur) wetgeving die de Europese Unie in alle hevigheid en tegen zeer hoge snelheid op de bedrijfswereld loslaat, kan bijdragen tot de noodzakelijke transitie. Die initiatieven, verborgen achter exotische benamingen - zoals groene taxonomie - en welluidende acroniemen - zoals CSRD en CSDD - riskeren de transitie te bureaucratiseren en te herleiden tot een formele oefening in de naleving van regels. Het kan echter niet de bedoeling zijn dat het keurig invullen en laten auditeren van een almaar uitgebreider rapporteringskader belangrijker wordt dan de doordachte ontwikkeling van een onderliggende strategie.

Vennootschapsbestuurders genieten zelden de sympathie van het grote publiek. Ze verwachten dat ook niet. Toch is het goed bewust te zijn van de complexe opdracht waar ondernemingen voor staan in het kader van de transitie naar meer duurzaamheid. Bestuurders moeten die ontwikkelingen in goede banen leiden, keuzes maken en de volledige organisatie meekrijgen in een soms nieuw verhaal. De beste manier om met dat alles om te gaan, is het bepalen van een duidelijke strategie, die duurzame waardecreatie bewerkstelligt.