Als staatsomroep is VRT niet meer nodig

Door Jean-Pierre Rondas. Was tot 2011 producer bij Klara, waar hij de interviewprogramma’s Wereldbeeld en Rondas maakte.

Iemand het transformatieplan van het VRT-directiecollege gelezen? Ik wel, en ik hoop dat de leden van de Raad van Bestuur dat ook gedaan hebben want vandaag wordt er vergaderd. Het gaat immers, zeggen ze, om de totale transformatie van de VRT. De VRT moet van gedaante verwisselen, en dat moet vanavond beslist zijn. Dankzij een lek hebben deze leden meer tijd dan gewoonlijk gehad om over deze belangrijke stap na te denken, en dat zal hard nodig zijn.

Eerst en vooral is het in de geheimtaal geschreven waaraan we sinds CEO Bert de Graeve gewoon zijn geraakt. Wat dacht u van een doorgedreven optimalisatie van een aangescherpt inspelen op steeds snellere evoluties in de specifieke innovatie? Het staat er niet letterlijk zo, maar de hele nota bulkt zowat van het ‘aanscherpen’ (een ander woord voor afslanken) in alle mogelijke combinaties. Dat voorspelt het gebruikelijke.

Veel erger is dat de nota een regelrechte aanval betekent op de ‘vernaculaire’, populaire en lokale regionale zenders in Kortrijk, Antwerpen en Hasselt - waarmee deze bestuursploeg een stuk radiogeschiedenis afsluit: radio is namelijk begonnen als een lokale bedoening. Toch durft de tekst van ‘proximie’ te spreken precies op het ogenblik dat ze afgeschaft wordt.

Maar ook aan het andere eind van het spectrum, bij de kunstcultuur, is de aanval ingezet. Als deze tekst wordt gestemd en deze aanbevelingen worden gevolgd, betekent die het einde, niet alleen van Klara maar in één beweging ook van de veelgeplaagde en kapothervormde Radio 1.

Dat zit zo. In de hele nota worden hier en daar wel programmanamen genoemd, maar nooit programmamakers. Behalve dus bij het hoofdstuk ‘Klara’. Daar figureren de namen Chantal Patty, Olav Grondelaers en Kurt van Eeghem, en ik herhaal ze hier met respect. Ik wens mijn ex-collega’s geluk met deze uitzonderlijke managements-aandacht voor hun kunnen.

Automaat

Uiteraard beseffen ze ook wel dat ze nu extra op hun hoede moeten zijn. Zij gaan immers Radio 1 versterken, zegt de transformatie. De cultuurredacties zullen aan kruisbestuiving doen, en na verloop van tijd samensmelten. Dit betekent uiteraard het einde van de Woordafdeling van Klara.

Daarenboven zal er ‘doorgedreven’ gewerkt worden met het muziekselectiesysteem, in mensentaal: met de automaat. Daar gaat de Muziekafdeling van Klara, helemaal uitgemolken richting Klara Continuo. En daar gaat tenslotte Klara zelf.

Maar daar gaat ook Radio 1, want als dit wordt uitgevoerd, is de neergang van dit radionet niet meer te stuiten. Zowel in het geval van de regionale zenders als van Klara is de besparing peanuts in verhouding tot de totale besparingssom, maar dan wel met maximale schadeberokkening.

Maar waarop kan men dan wel besparen? Dat ligt voor de hand, en dus wordt er in de transformatienota niet over gerept.

Ten eerste moeten de productiekernen (groepen van ‘makers’) verzelfstandigd worden. De topzware, uit de tijd van de partijcontrole daterende, en nog altijd ‘ministerieel’ denkende en handelende controlestructuur moet ontmanteld worden.

Weg met de overhead die nu enkele verdiepingen van het VRT-gebouw inneemt. Weg met het centralisme en controlisme. Dit ministerie van VRT moet plaats maken voor ‘garages’ die vrijgesteld worden van administratie en bureaucratie, en die meer creativiteit en meer productie per unit ontwikkelen. Zo zijn ook de latere Woestijnvissers begonnen. De vakbonden zullen zich daar altijd met hand en tand tegen verzetten, want op zo’n model hebben ze niet zo’n gemakkelijke greep. Ze verkiezen mastodonten met 2.000 werknemers.

Ontvet

Ten tweede. In de nota passeren alle afdelingen van de VRT (radio, televisie en diensten) de revue, behalve die ene dienst met 400 (vierhonderd) medewerkers: de zogenaamde ‘redactie’, de nieuwdienst. Deze dienst geniet een nog veel onaantastbaarder statuut dan ik besefte toen ik nog bij Klara werkte. Telkens weer ontsnapt hij aan echte transformaties. Hooguit is er sprake van interne verschuivingen.

Het is deze dienst die de hele VRT als ‘staatsomroep’ markeert. Welnu, als staatsomroep is de VRT niet meer nodig. Deze redactie hoort dan eindelijk ontvet te worden. Stel het aantal werknemers tegenover het hopeloos repetitieve radiojournaal dat in snelheid altijd door de kranten en door VTM wordt gepakt: uur na uur dezelfde zinnetjes, af- en voorgelezen door dezelfde man of vrouw van corvee. Deze output rechtvaardigt al lang niet meer deze overbezetting, die een erfenis is van het verleden en een machtsfactor binnen de VRT.

Vroeger had de VRT een monopolie. Dan is de omroep geëvolueerd tot iets tussen wenselijk en niet-noodzakelijk. Als het Huis nu geen èchte verbouwing ondergaat wordt het niet alleen irrelevant, maar bij de Vlaamse bevolking ongewenst.