Angstige bazen werken ongewild langdurig ziekteverzuim in de hand

Nooit waren er in ons land meer langdurig zieken. Tegen 2035 zouden er meer dan 600.000 zijn. Daarnaast is er nog het kortstondig ziekteverzuim. In de war for talent is het cruciaal dat werkgevers een eigen visie ontwikkelen op de omgang met (langdurig) zieken. Nu heeft die veel weg van een selffulfilling prophecy, die afwezigheid op het werk eerder bevestigt dan tegengaat.

Op de werkvloer ligt de focus te veel op allerhande beleidsmatige initiatieven rond ziekteverzuim. Leidinggevenden leren verzuimgesprekken voeren, moeten strikte procedures volgen als ze de zieke medewerker contacteren, proberen al te voorzichtig een terugkeertraject op te starten. Zo scheppen we het beeld dat alle verantwoordelijkheid bij de werkgever ligt en dat die al blij mag zijn als de zieke medewerkers het contact toelaten.

Dat leidt tot een overdreven voorzichtige houding van de baas en een terughoudende opstelling bij de werknemer. Zowel werknemers als werkgevers zouden het evident moeten vinden te spreken over de hoofdreden van afwezigheid, het perspectief en de mogelijke wegen tot terugkeer.

Daarnaast lijkt het alsof werken een keuze is. De zieke werknemer zit aan het stuur. Ik hoor geregeld dat medewerkers samen met hun huisarts kiezen wanneer en voor hoelang ze thuisblijven, zonder perspectief op een geschikte behandeling of opvolging. Maar veel medewerkers verliezen hun zelfwaarde, hun doel en hun mentale kracht thuis net meer. De motivatie en stabiliteit die je ervaart als je een gestructureerde dagindeling hebt, worden al te vaak onderschat.

Uiteraard is fysiek herstel op advies van de huisarts broodnodig. Maar in de praktijk leiden ook mentale dips of moeilijkheden in de privésfeer tot langdurige uitval. In dergelijke gevallen moet op de werkplek ruimte zijn om de werknemer aan de slag te houden: met tijdelijk herschikken van werkschema’s, coaching, begrip van de leidinggevende, meer regelruimte, tijdelijk overschakelen naar parttime werk...

Tegelijk wordt te weinig gedaan om uitval op de werkvloer te vermijden, goed wetende dat bijna niemand ontkomt aan een moeilijke periode in zijn leven en loopbaan. Bedrijven hebben beter een draaiboek om daarmee om te gaan. Het lijkt me ook vanzelfsprekend dat de overheidsmiddelen om uitval tegen te gaan stilaan verschuiven naar de werkgevers.

Tot slot stoor ik me aan het taalgebruik dat we hanteren over zieken op de werkvloer. We spreken over ziekteverzuim, alsof het gaat om een bewuste nalatigheid. Laten we vaker kiezen voor de neutrale term ‘absenteïsme’. De meeste zieke medewerkers verzuimen niet. Zelfs langdurig zieken willen soms aan de slag blijven, omdat ze een meerwaarde willen leveren en voor de afleiding die (deeltijds) werken biedt in de ondersteuning van hun herstelproces.