Discussie over erelonen toont dat hele systeem mank loopt

Door Martine Van Hecke en Ivo Mechels, Coördinator gezondheid en directeur lobby en pers bij Test-Aankoop

Dat sommige artsen patiënten weigeren te behandelen die in een meerspersoonskamer liggen, zoals De Tijd zaterdag bekendmaakte, is onaanvaardbaar. Maar de praktijk toont vooral aan dat de hele financiering van artsen en ziekenhuizen fout loopt.

Gezondheidseconoom Lieven Annemans pleit voor de afschaffing van de ereloonsupplementen op eenpersoonskamers in ziekenhuizen. Terecht. Dat de patiënt een supplement betaalt voor het extra comfort dat een eenpersoonskamer biedt, tot daaraan toe. Maar dat de keuze door torenhoge supplementen voor een eenpersoonskamers soms uitmondt in een viermaal hoger prijskaartje, dat vinden wij een brug te ver.

Of je nu in een een-, twee of vierpersoonskamer ligt, de medische zorg voor de patiënt moet dezelfde zijn. We mogen hopen dat artsen hun patiënt niet beter of slechter gaan behandelen in functie van het gekozen kamertype. Of toch? Want nu blijkt dat sommige artsen patiënten gewoonweg weigeren te behandelen als die niet voor een eenpersoonskamer kiezen. Dat is een regelrechte aanfluiting van ieders recht op gezondheidszorg. Maar tevens een zoveelste bewijs dat we onze zorg anders moeten organiseren en financieren.

Tijd voor een doortastend beleid. Niet dat de beleidsmakers zich daar niet van bewust zijn. De onderfinanciering van onze ziekenhuizen is al langer een knelpunt. Helaas leiden de strategieën die de ziekenhuizen gebruiken om dat tekort op te vangen tot heel wat problemen. Zo moeten artsen een deel van de supplementen die ze vragen aan hun patiënten afstaan aan het ziekenhuis. Dat leidt tot een vlucht van sommige artsen naar privépraktijken en privéziekenhuizen, nog hogere supplementen voor de patiënt en zelfs klassegeneeskunde. Iedereen ziet het, maar tot veel doortastende maatregelen heeft dat besef nog niet geleid. Eén lichtpunt: een lijvig rapport van het Federaal Kenniscentrum van de Gezondheidszorg, met heel wat interessante suggesties voor een beter systeem. Bij Test-Aankoop hopen we dat deze regering meer moed toont en voor een grondige hervorming kiest op basis van dit rapport.

De noden van de bevolking moeten centraal staan, in plaats van die van ‘het aanbod’. De financiering van de zorg moet ook gebeuren op basis van wetenschappelijke argumenten in plaats van deze bepaald door ‘de macht van de lobby’. En als kers op de taart: dit alles in alle transparantie.

Marc Moens van het syndicaat van de artsen-specialisten (VBS) stelt dat de tarieven van specialisten in ons land veel lager liggen dan in het buitenland en dat supplementen nodig zijn om eenzelfde niveau te halen. Dat klopt niet, blijkt uit cijfers die vandaag in De Tijd staan. (pagina 6) Toen het Federaal Kenniscentrum van de Gezondheidszorg enkele jaren geleden een poging deed om dat in kaart te brengen, weigerden de meeste ziekenhuizen en artsen trouwens mee te werken. Voorts vindt Moens dat kwaliteit betaald moet worden, en wie een topchirurg wil daarvoor moet betalen. Maar staan hoge supplementen dan gelijk aan zorg van betere kwaliteit? Niemand weet het in ons land. Kwaliteit van zorg wordt nog altijd niet consequent gemeten door alle ziekenhuizen, en de overheid heeft er geen idee van welke artsen supplementen aanrekenen, en hoe hoog die zijn.

Verouderd codesysteem

De tarieven onderhandelen vertegenwoordigers van artsen al vijftig jaar met de ziekenfondsen in een commissie van het Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (Riziv). Op elke ‘prestatie’ die de ziekteverzekering terugbetaalt, worden een code en een officiële prijs geplakt. In de loop der jaren hebben we zo duizenden codes verzameld. Dat codesysteem is verouderd en wetenschappelijk niet te verantwoorden. Zo verdient een radioloog of een klinisch bioloog volgens schattingen zowat het dubbele van een kinderarts of een geriater. Dat komt omdat bij de onderhandelingen de belangen van de disciplines met technische prestaties het hoogst op de agenda stonden. En niet omdat het werk van een radioloog meer waard zou zijn dan dat van een kinderarts, of dat onze bevolking er minder nood aan heeft.

Integendeel, de nood aan bijvoorbeeld geriaters is groot. Maar in tegenstelling tot andere sectoren is in onze gezondheidszorg het aanbod bepalender dan de vraag. Er zijn aanwijzingen dat dat aanbod op een aantal gebieden niet optimaal is. Zo biedt in ons land vrijwel elk ziekenhuis behandelingen aan voor complexe en zeldzamere aandoeningen. Ons financieringssysteem werkt verspilling in de hand omdat artsen en ziekenhuizen worden betaald voor het aantal consultaties, operaties, opnamedagen, enzovoort. Die overconsumptie is een slechte zaak: voor onze portemonnee én voor onze volksgezondheid. Centra die inzetten op kwaliteit en succesvol bepaalde complicaties voorkomen, worden op geen enkele manier financieel beloond, integendeel.

Laat ons hopen dat de terechte verontwaardiging over een geneeskunde met twee snelheden nu kan worden gebruikt voor een open, grondig en wetenschappelijk debat over de financiering van onze gezondheidszorg. En dat de politici er de juiste conclusies uit trekken.