Een virtuele leerkracht voor de klas

Het niveau van Vlaamse leerlingen op het vlak van lezen, wiskunde en wetenschappen daalt jaar na jaar, blijkt uit het PISA-onderzoek van de economische denktank OESO. Die evolutie treft nagenoeg alle westerse landen. Hoe kunnen we het tij keren zonder de druk op het schoolsysteem verder te verhogen?

Ons onderwijs staat of valt met leerkrachten. Die groep kan bij uitstek geholpen worden met ‘augmentatie’ door technologie. Beeld je in wat een combinatie van menselijke leerkrachten met artificiële intelligentie, virtuele realiteit en hologrammen kan betekenen.

Stel dat een school er niet in slaagt nieuwe wiskundeleraars te vinden, maar wel één enorm bevlogen leerkracht heeft die als geen ander zijn passie voor het vak kan overbrengen. Zou het niet mogelijk zijn een virtuele versie van hem of haar te maken en die meerdere klassen tegelijk te laten onderwijzen?

De pure kennisoverdracht van leraar naar leerling is heel cyclisch, repetitief en inhoudelijk best saai. Elk jaar geven leraren ongeveer dezelfde leerstof. Het enige wat verandert, zijn de gezichten die ze voor zich krijgen. Wat als ze zich meer op die leerlingen kunnen concentreren, omdat ze de pure kennisoverdracht uit handen geven aan virtuele leraren? Dat vermindert de werkdruk, verhoogt de persoonlijke ondersteuning en lost meteen ook een stuk van het lerarentekort op. Als onderwijsspelers bereid zijn samen te werken met techbedrijven, lijkt dat zowel technisch als organisatorisch haalbaar.

De leraar als coach

Gewoon meer tech introduceren volstaat uiteraard niet. Leerkrachten moeten zelf opnieuw naar de schoolbanken om zich bij te scholen. Ook de lerarenopleiding moet zich aanpassen. Als tech de pure kennisoverdracht op zich neemt, worden leraren wellicht meer een soort van coach, iemand die leerlingen helpt om te gaan met tech, die waakt over hun welzijn en die hun communicatieskills en emotionele intelligentie helpt aan te scherpen. Eerder dan encyclopedische kennis zullen succesvolle leraren vooral psychologische, emotionele en opvoedkundige vaardigheden in huis moeten hebben.

Ook de typische menselijke impuls om verandering als bedreiging te zien, moet worden aangepakt. Probeer een ouder maar eens mee te delen dat hun oogappel les zal krijgen van een avatar, of erger, een robot!

Uiteraard moeten we ook met ethische aspecten rekening houden. Als commerciële bedrijven ingeschakeld worden, hoe hou je hun software dan betrouwbaar, neutraal en los van elke vorm van vooroordeel? Hoe waak je erover dat de kinderen zelf geen louter informatieverwerkende robots worden? Ook daarin krijgen de leerkrachten een essentiële rol toebedeeld. Zij moeten de technologie bewaken en maken dat het menselijke aspect niet alleen behouden blijft, maar zelfs nog meer aandacht krijgt.

Informatiegeletterdheid

Als we de weerbaarheid van onze jongeren willen verhogen en een halt willen toeroepen aan de daling van hun onderwijsniveau, moeten we ook het curriculum inhoudelijk aanpassen. Ons menselijk brein evolueert op een lineaire manier, terwijl de hoeveelheid informatie die onze jeugd te verwerken krijgt, binnen en vooral buiten de school, exponentieel stijgt. Soms vraag ik me af of onze breinen, en die van jongeren, het punt van oververzadiging niet bereikt hebben. Meer dan ooit moeten leerlingen leren filteren: het kaf van het koren scheiden en hun aandacht focussen op die informatie die bijdraagt tot hun algemene ontwikkeling. Kortom, we moeten veel meer aandacht besteden aan hun informatiegeletterdheid.

Technologie kan niet alles oplossen om onze jongeren beter voor te bereiden op de uitdagingen van de 21ste eeuw, maar ze zal wel een cruciale rol spelen. Daar is een grondige systeemverandering voor nodig. Maar het is niet omdat het complex wordt, dat we onze kop in het zand mogen steken.