Europa remt innovatie met monsterboete

Door Matthias Dobbelaere-Welvaert, managing partner bij theJurists Europe. Doceert Copyright and Mediarights aan de Erasmus Hogeschool Brussel en is gespecialiseerd in privacy en vrije meningsuiting.

De Europese Commissie heeft Google gisteren een tik van 2,42 miljard euro uitgedeeld. Dat is een recordboete, de speculaties draaiden rond 1 miljard euro. Volgens de Commissie misbruikt het bedrijf zijn zoekmachine om de eigen dienst Google Shopping op de voorgrond te plaatsen. Het zou de hoogst gerangschikte concurrerende dienst gemiddeld pas op de vierde pagina van de zoekresultaten laten verschijnen en andere zelfs nog lager.

Die praktijken vormen volgens de Commissie een inbreuk op haar antitrustregels, omdat Google gebruikmaakt van zijn machtspositie (op zich geen inbreuk) en daarbij op illegale wijze zijn prijsvergelijkingsdienst bevoordeelt (wel een inbreuk). Na zeven jaar onderzoek en talloze klachten van e-commercespelers en grote concerns hakt Europa de knoop door: de consument is benadeeld.

Google wijst erop dat consumenten geen tijd willen verliezen door nogmaals naar een prijsvergelijker te worden doorverwezen. Ze bekijken het product liever meteen. De Commissie onderschat volgens Google het belang daarvan voor de consument. Google weerlegt het hoofdargument van de Commissie: ‘Our ability to do that well isn’t favoring ourselves, or any particular site or seller - it’s the result of hard work and constant innovation, based on user feedback.’

Met andere woorden: Google weet heel goed hoe Google werkt en daardoor heeft het een voordeel. Logisch toch?

Machtspositie

Ik heb het altijd moeilijk gehad met antitrustzaken, ook toen Microsoft zwaar op de vingers werd getikt omdat het zijn Internet Explorer standaard op zijn besturingssysteem Windows installeerde. Google is een commercieel bedrijf dat commerciële oplossingen aanbiedt. Het klopt dat het een machtspositie heeft, maar die heeft het op een rechtmatige wijze verworven door de beste dienst te leveren. Google heeft doorheen de jaren stevige concurrentie gekregen van Bing (van Microsoft) en Yahoo, om er maar een paar te noemen. Geen kleine partijen zonder budget dus.

Een gedachtenexperiment. U stapt op een zaterdag een markthal binnen, laten we Flanders Expo nemen, die in handen van Google is. Zou u het onlogisch vinden om eerst enkele standen van Google te zien en dan pas die van Amazon en andere aanbieders? U hoeft Flanders Expo helemaal niet binnen te stappen. U bent vrij om bijvoorbeeld de Nekkerhal te bezoeken, ook al is dat misschien minder efficiënt.

Adverteerder

Ik geef grif toe dat dergelijke analogie het probleem niet helemaal vat. Flanders Expo heeft niet dezelfde machtspositie als Google. Maar de principes blijven dezelfde: een commercieel bedrijf zal voorrang geven aan de eigen commerciële diensten. Google is eerst een adverteerder en pas daarna een zoekmachine. Het draait gigantische omzetten met advertentiebudgetten, waarmee het zijn open en gratis zoekmachine financiert. Zullen klassieke adverteerders Google straks juridisch aanspreken omdat het zijn tekstuele Google Ads bovenaan op de lijst met zoekresultaten plaatst?

Opmerkelijk is dat de denktank voor technologie en innovatie ITIF de uitspraak van de Commissie betreurt. Hij vindt het zowel voor de consument als voor de innovatie slecht nieuws. ‘Europa heeft geconcludeerd dat sommige bedrijven te groot zijn geworden om te mogen innoveren.’ Volgens de ITIF zullen grote technologische spelers terughoudend worden om innovatieve diensten te ontwikkelen.

Als Google ervoor gekozen heeft - want dat blijft onduidelijk - om zijn eigen diensten buiten alle Google-algoritmes te plaatsen, dan is dat weinig grootmoedig van de marktleider. Maar daarom hoeft de Commissie een commerciële speler geen recordboete te geven. Het lijkt alsof ze steevast grote, dominante (en al te vaak Amerikaanse) spelers financieel wil straffen omdat hun producten beter zijn dan die van hun Europese tegenspelers. Zo werkt de markt niet. De consument beslist nog altijd wie het ‘beste’ producten of diensten heeft, en niet Europese bureaucraten.