Europese concurrentiekracht heeft snel een boost nodig

De Amerikaanse overheid schakelt een versnelling hoger in haar strijd tegen de klimaatverandering, en dat is goed nieuws. Toch maken Belgische en Europese ondernemingen zich zorgen over de gevolgen van het grootschalige subsidieprogramma voor de Amerikaanse industrie, de Inflation Reduction Act (IRA).

De aan die subsidies verbonden eisen inzake lokale inhoud en assemblage discrimineren de facto de Europese ondernemingen. Daar waren de Europese overheden en het bedrijfsleven niet mee opgezet, en dat hebben ze ook duidelijk te kennen gegeven.

Sindsdien praten beide partijen over de toepassingsmodaliteiten van de IRA, zoals blijkt uit de ontmoeting op 10 maart van president Joe Biden en Commissievoorzitster Ursula von der Leyen. Het valt nog te bekijken of die dialoog ook daadwerkelijk oplossingen oplevert om de negatieve impact voor Europese exporteurs te verzachten.

Het IRA-programma heeft Europa grondig wakker geschud. Het maakt eens te meer duidelijk dat het concurrentievermogen van bedrijven en de aantrekkelijkheid van de Europese Unie absoluut moeten worden versterkt. Die wake-upcall is een zeer goede zaak, want de situatie werd bijzonder gespannen voor onze ondernemingen. Die werden al geconfronteerd met energieprijzen ver boven die in de VS, met een hoge inflatie, met grote tekorten op de arbeidsmarkt en met administratieve lasten als gevolg van de vele Europese initiatieven.

Hefbomen

Het verheugt ons dat opnieuw wordt gediscussieerd over de contouren van het Europese industriebeleid en de noodzaak om de Green Deal beter te combineren met een competitiviteitsbeleid. Om dat te bereiken moeten meerdere hefbomen op een samenhangende manier worden geactiveerd.

We moeten onder meer de werking van de interne markt optimaliseren, onze export en import (vooral van grondstoffen) diversifiëren in een geest van gezonde concurrentie, veilige en betaalbare energie garanderen, het talent dat essentieel is voor de energie- en de digitale transitie ontwikkelen en innovatie aanmoedigen. Kortom, een goede ‘policy mix’ bewerkstelligen die Europa ook echt aantrekkelijker maakt voor investeringen.

Valkuilen

De voorbije weken stelde de Europese Commissie enkele scenario's voor. Dat stemt ons positief en het is een stap in de goede richting. Maar die scenario's moeten wel verder worden uitgewerkt, zonder in twee specifieke valkuilen te trappen.

Ten eerste mogen we niet al onze inspanningen richten op een beperkt aantal sectoren of technologieën die verband houden met de Green Deal. Onze hele industrie moet worden ondersteund, gezien de enorme stijgingen van de energiekosten en de aanzienlijke inspanningen die onze bedrijven in alle sectoren hebben geleverd om de energietransitie tot een goed einde te brengen.

Ten tweede moeten we voorzichtig omspringen met steun aan het bedrijfsleven via nationale begrotingen. Dat kan een continue wedloop op staatssteun veroorzaken, de concurrentie verstoren en in het nadeel werken van lidstaten met beperkte budgettaire middelen. De oplossing ligt in een aantrekkelijker investeringsklimaat in Europa, een beter gebruik van de bestaande Europese fondsen en een vlottere toegang tot die fondsen voor onze bedrijven.

Op basis van die opmerkingen vragen we de staatshoofden en regeringsleiders, die deze week opnieuw in Brussel samenkomen, echt dringend na te denken over de maatregelen die moeten worden genomen om het internationale concurrentievermogen van onze ondernemingen te versterken door Europa aantrekkelijker te maken en een gezonde intra-Europese concurrentie te waarborgen. We vragen ook een extra inspanning om de administratieve lasten die voortvloeien uit de vele bestaande en toekomstige Europese wetten drastisch te verminderen.