Geld in het digitale tijdperk

Geld is al sinds de tijd van het oude Griekenland vrijwel synoniem met contant geld. Munten en later bankbiljetten zijn uitgegroeid tot efficiënte en algemeen aanvaarde betaalmiddelen voor dagelijkse transacties.

Door de digitale revolutie is het betaalgedrag echter aanzienlijk veranderd. Betalen met een mobiele telefoon, kaart of  smartwatch wordt steeds gebruikelijker.

Uit een nieuwe studie naar het betaalgedrag van consumenten in het eurogebied (SPACE), die is uitgevoerd door de Europese Centrale Bank en nationale centrale banken, blijkt dat bijna de helft van de volwassenen in het eurogebied nu het liefst digitaal betaalt, en die trend lijkt te zijn versneld door de coronapandemie. Hoewel contant geld bij persoonlijke transacties nog steeds het meest gebruikte betaalmiddel is, neemt het aandeel ervan af. Aankopen op afstand worden bij voorkeur met een kaart of elektronisch betaald, terwijl rekeningen doorgaans via een domiciliëring of een overschrijving worden betaald.

Die uiteenlopende bevindingen suggereren dat geen van de nu beschikbare betaalmiddelen aan alle behoeften van consumenten voldoet. Dat onderstreept hoe belangrijk het is dat mensen kunnen blijven kiezen hoe ze betalen en dat ze dat op een snelle, veilige, goedkope en eenvoudige manier kunnen blijven doen. Contant en digitaal geld vullen elkaar dan ook prima aan. Samen verruimen ze de keuze en geven ze alle groepen in de maatschappij gemakkelijker toegang tot eenvoudige betaalmethoden. Dat komt de inclusie ten goede en maakt het betalingsverkeer schokbestendiger.

Digitaal geld gaat hand in hand met de digitalisering van de economie. Het stimuleert de groei van e-commerce en onze levensstijl waarbij we te allen tijde met het internet verbonden zijn. Het voldoet ook aan onze behoefte aan onmiddellijk uitvoerbare aankopen en een naadloze integratie tussen betalingen en digitale diensten.

Cash

Maar hoe betrouwbaar het digitale betalingsverkeer ook is, het blijft kwetsbaar voor verstoringen, zoals stroomstoringen, cyberbedreigingen en technische problemen. In die situaties kan contant geld de schokbestendigheid van het betalingsverkeer ondersteunen. Met zijn unieke eigenschappen is cash geld een cruciale beschutting en een vertrouwd oppotmiddel. Uit onze enquête naar betalingen blijkt dat 34 procent van de burgers in het eurogebied thuis contant geld achter de hand houdt.

Contant geld is ook inclusief. Digitale betalingen hebben als belangrijk nadeel dat als ze de norm worden het risico bestaat dat burgers die dergelijke diensten niet kunnen of willen gebruiken - bijvoorbeeld om privacyredenen - van de economie worden uitgesloten. Uit onze enquête blijkt dat burgers regelmatig contant geld blijven gebruiken, ongeacht hun leeftijd, opleidingsniveau of inkomen. Bovendien is contant geld cruciaal voor de inclusie van maatschappelijk kwetsbare burgers die misschien geen bankrekening hebben of niet over de noodzakelijke digitale vaardigheden beschikken. Dat geeft aan hoe belangrijk het is dat we blijven werk maken van een soepele werking van de geldomloop, met inbegrip van een eenvoudige toegang tot contant geld en de algemene aanvaarding van contant geld aan de kassa. Daarom garanderen we dat contant geld overal in het eurogebied algemeen beschikbaar en geaccepteerd blijft.

Nu consumenten en particulier geld digitaal gaan, is door de centrale bank uitgegeven geld echter ook aan een vernieuwing toe. Het vertegenwoordigt een collectief goed, dat in het digitale tijdperk volledig beschikbaar moet blijven. We moeten dan ook klaarstaan om een digitaal equivalent voor bankbiljetten uit te geven, mocht dat nodig zijn.

Privacy beschermen

Een digitale euro kan een aanvulling op contant geld zijn. Samen bieden ze toegang tot eenvoudige en kosteloze betalingen. Een digitale euro moet ook aansluiten bij particuliere betaaloplossingen en zo pan-Europese oplossingen en aanvullende diensten voor consumenten bevorderen. Ook de bescherming van de privacy heeft een hoge prioriteit, om te bereiken dat de burgers in het digitale tijdperk hun vertrouwen in het betalingsverkeer blijven houden. Om meer inzicht te krijgen in de behoeften en zorgen van de eindgebruikers houden we momenteel een openbare raadpleging over een digitale euro en vragen we iedereen feedback te geven.

De digitalisering kan een revolutie in het betalingsverkeer veroorzaken. Het is echter belangrijk dat de Europese huishoudens en bedrijven een keuze blijven hebben. Daarom willen we blijven garanderen dat er in alle omstandigheden een publieke, eenvoudige, kosteloze en veilige betaalmogelijkheid is.

Fabio Panetta

Directielid Europese Centrale Bank en verantwoordelijke voor het project van de digitale euro