Kroes zit in nauwe schoentjes, het offshorefenomeen nog lang niet

Door Luc Nijs, CEO van de investeringsmaatschappij The Talitha Group. Practice professor international capital markets, banking and financial products Universiteit Leiden

Moet Neelie Kroes aan de schandpaal? Haar naam stond in de registers van de kamer van koophandel op de Bahama’s. Ze bleek niets te willen verhullen, anders had ze wel een ‘nominee director’ (stroman) gebruikt. Ze heeft nagelaten dat te melden bij haar aantreden als EU-commissaris. Is dat bedenkelijk? Ja. Is dat vervelend? Zeker. Maar ophefmakend? Nee.

Ik neem er meer aanstoot aan dat ze na haar EU-mandaat is gaan bijklussen bij Salesforce, Bank of America en Uber en zo haar politieke kanaal, dat haar (zeer indirect) door de kiezer is gegeven om het algemeen belang te verdedigen, nu privé verzilvert.

Het publieke domein is al lang geen kraamkamer meer van echte leiders, moreel verheven individuen of inspirerende karakters, maar een technocratisch systeem waar je leert om ongegeneerd mee te eten uit de ruif van publieke middelen, zodat je weet hoe het moet zodra je door het publieke systeem weer wordt uitgekotst. In die context verdwijnen directeur zijn van een offshore, denken dat je was uitgeschreven en het niet melden bij de EU in het bloemetjesbehang op de achtergrond. Zeker als er nooit vergoedingen zijn ontvangen of werkelijke activiteiten hebben plaatsgevonden.

BIO

Ook de Belgische Investeringsmaatschappij voor Ontwikkelingslanden (BIO) moet het erg ontgelden. Tegen alle afspraken in zou dat overheidsvehikel toch nog ontwikkelingsgeld investeren in en via offshores. En zowel BIO als toenmalig minister Jean-Pascal Labille (PS) had in 2013 nog zo beloofd dat niet meer te zullen doen.

BIO investeert niet zelf en direct in offshores. Ze investeert in bedrijven die gespecialiseerd zijn in bepaalde sectoren, regio’s of landen die tot haar doelgroep behoren. Dat zijn knap lastige landen om in te investeren, laat staan een verschil te maken in het leven van de mensen daar. Ze worden vaak gekenmerkt door een armtierig juridisch kader, een door en door corrupte administratie en kleine en slecht functionerende kapitaalmarkten en/of (door de overheid gecontroleerde) bancaire systemen.

Dus investeert BIO via gespecialiseerde bedrijven waarvan de structuur bijna altijd via offshores loopt. Vaak ook op vraag van hun investeerders, die in hun thuisland een belastingvrij statuut kennen zoals bijvoorbeeld pensioenfondsen, en dus intermediaire belastingen niet kunnen verrekenen in hun thuisland. Omdat ze vaak investeren in private bedrijven, is de looptijd van die relaties met investeerders vaak tien jaar of langer, en is vroegtijdig de stekker eruit trekken erg kostelijk. Dus, BIO dient dat af te bouwen. Dat zal tijd kosten.

De jongste jaren staan al die ‘ontwikkelingsbanken’ onder druk van hun regeringen om een degelijk rendement te halen op het overheidsgeld dat hun is toevertrouwd.

Andere visie

Ik vind dat een andere visie op offshores te rechtvaardigen is. Offshores zijn een geïntegreerd onderdeel van internationale bedrijfsactiviteiten en -structuren. Ze worden gebruikt om veel redenen. Fraude, witwassen en ontduiken van belastingen spreken wel tot de verbeelding, maar voeren niet de lijst argumenten aan. Offshorestructuren zijn goedkoper dan onshore- en door minder administratieve plichten ook nog eens goedkoper.

Er zijn ook geen bronheffingen, zodat kapitaal makkelijker en efficiënter kan worden toegewezen tussen vennootschappen in de groep. En men kan groepsactiva afsplitsen van andere vermogens die behoren tot de groep of een persoon, om te maken dat claims ongerelateerde activa niet kunnen besmetten.

Daardoor hoor je ook niet heel veel over de afloop van al deze ‘leaks’. En belastingoptimalisatie is niet alleen legaal, ze is moreel ook niet verwerpelijk, zoals men soms beweert, ‘omdat niet iedereen toegang heeft tot deze producten’. Dat klopt, maar iemand zonder zonnepanelen heeft ook geen toegang tot subsidies en iemand zonder kinderen heeft ook geen toegang tot een aftrek voor een extra persoon ten laste.

Ondanks het geroep van de overheden en van de OESO verdwijnen offshores niet, want ze zijn eigen aan het kapitalisme. Zolang het Westen kapitaal (en arbeid) verschroeiend blijft belasten, zullen er belastingparadijzen zijn, alsook arbitrage tussen belastingsystemen, en dus een ‘race to the bottom’ met het vennootschapsbelastingtarief.