Lagere uitkeringen zetten niemand aan het werk

In de nasleep van de pandemie ervaren steeds meer Europese gezinnen een opeenstapeling van crisissen die hun welvaart bedreigen. Kwalitatief wonen, comfortabel het eind van de maand halen en onze huizen verwarmen zijn al lang niet meer overal vanzelfsprekend. Volgens een studie komt bijna de helft van de leerlingen in het vierde leerjaar met honger naar school. Die mensen voelen zich achtergelaten, niet begrepen en gefrustreerd. Begrijpelijk, want dat ons rijke continent er maar niet in slaagt hen betere kansen te geven is een schande.

Veel Europese lidstaten pakken de sociale crisissen veel te laat aan. Dat merken we bij verkiezingen. Niet iedereen ervaart de Europese Unie als een baken van welvaart, zeker nu de ongelijkheid in veel landen toeneemt. Die onvrede en het gevoel niet mee te kunnen verklaren deels waarom extreemrechts de wind in de zeilen lijkt te hebben. Hun slogans geven een hapklaar maar bedrieglijk antwoord op de steeds complexere maatschappij. Nochtans kan Europa veel voor onze burgers doen. De EU kan grote budgetten vrijmaken bij een zware crisis. Denk aan de redding van de banken tijdens de financiële crisis in 2008 en aan de gemeenschappelijke aanpak om de bedrijven en overheidsfinanciën overal in Europa recht te houden tijdens de pandemie. 

De groene fractie in het Europees Parlement wil sociale investeringen centraal zetten via een gemeenschappelijk Europees fonds, gelijkaardig aan het succesvolle coronafonds. Daarnaast willen we een robuust minimumloon voor de werkende bevolking, en een minimuminkomen boven de armoedegrens voor mensen die om allerlei redenen niet op de arbeidsmarkt terechtkunnen. Ook de toegang tot een basispakket energie moet gegarandeerd worden.

Nieuw sociaal contract

We hebben nood aan een nieuw sociaal contract dat de basis vormt voor een duurzame economie, ecologie en maatschappelijke vooruitgang. Dat kan alleen maar als iedereen er ook echt op vooruit gaat, in tegenstelling tot de voorbije decennia van groeiende ongelijkheid in Europa. Een van de belangrijkste sociale maatregelen voor de lidstaten is de invoering van een leefloon tot minstens op de nationale armoedegrens, waar de groene fractie al lang voor pleit.

Helaas gaan in Vlaanderen steeds meer stemmen op om het sociaal beleid af te bouwen. CD&V, Vooruit en Open VLD geloven dat je mensen uit de armoede kan halen door hun uitkeringen te verlagen. Nochtans zeggen armoede-experts al jaren dat dat niet werkt: wie moet overleven, kan geen kansen grijpen op de arbeidsmarkt of in het onderwijs. Te weinig tewerkstelling is het gevolg van armoede en een gebrekkige ondersteuning, niet de oorzaak ervan. De leeflonen optrekken tot op de armoedegrens is dan ook de kans bij uitstek om de arbeidsparticipatie te vergroten. Contra-intuïtief misschien, maar wel wetenschappelijk onderbouwd.

We willen de kosten en de baten van de transitie eerlijk verdelen. Vooral gezinnen in armoede betalen de hoogste energierekeningen omdat hun woningen amper of niet geïsoleerd zijn. Zo neemt de energie-armoede toe, wat leidt tot gezinnen die worden afgekoppeld als ze de rekening niet kunnen betalen. En dat terwijl de Europese Centrale Bank zegt dat woekerwinsten van bedrijven tijdens de energiecrisis hebben geleid tot stijgende prijzen in de supermarkt en aan de pomp. Daarom moeten we die overwinsten taxeren en die centen herinvesteren in de meest kwetsbare gezinnen.

Tegelijk moeten de grootste vervuilers en de superrijken eindelijk een faire bijdrage leveren. Ook bij de grote bedrijven willen we een kentering. De grootste klimaatvervuilers genoten jarenlang miljardencadeaus in de vorm van gratis uitstootrechten. Met de hervorming van het Europees klimaatbeleid komt daar een eind aan, zodat we die middelen eindelijk kunnen investeren in een eerlijk en gericht klimaatbeleid.

Voor een socialer en groener Europa zijn dat soort maatregelen nodig om de steun van de bevolking te krijgen. Dat vergt een diepgaande herziening van de Europese fiscale regels en een economisch kader dat sociale en ecologische investeringen mogelijk maakt. Het Sociaal Forum van Porto is een belangrijk moment om dat op tafel te leggen.