Lessen in bescheidenheid uit de VS

Hoe de Amerikaanse presidentsverkiezingen ook aflopen, ze zijn een les in bescheidenheid. Uiteraard voor al wie zich waagt aan peilingen, maar ook voor onze opinievorming en kennis over de Verenigde Staten.

We moeten ons realiseren dat Joe Sixpack, de populaire naam voor de gemiddelde Amerikaan, niet elke dag kijkt en luistert naar media die genuanceerde meningen brengen waarin alle voor- en nadelen van het beleid worden afgewogen. Amerikanen leven in bubbels en sociale media versterken die bubbelvorming. Ook al heeft Donald Trump tijdens zijn presidentschap een beleid gevoerd waarvan in eerste instantie de rijken beter zijn geworden, is de perceptie het enige wat in verkiezingstijden telt.

Die wordt gevoed door enkele sterke economische resultaten waarmee Trump tijdens zijn campagne kon uitpakken. De belastingverlagingen, het handelsbeleid en zijn buitenlandpolitiek kan men terecht bekritiseren, maar de sterke beursprestaties, de economische groei en de jobcreatie zijn reëel. Ook al hadden veel Amerikanen na de financiële crisis de arbeidsmarkt definitief de rug toegekeerd, het officieel werkloosheidscijfers stond tot voor de coronacrisis historisch laag. De krapte op de arbeidsmarkt deed de lonen van veel Amerikanen er voor het eerst sinds lang op vooruitgaan. Dat is wat veel Amerikanen onthouden.

The American Dream

Een tweede les is dat de Amerikanen er een andere mentaliteit op na houden dan we in Europa gewend zijn. Blijkbaar geloven genoeg Amerikanen nog altijd in de American dream. Hoewel die voor velen aan diggelen ligt of heel ver weg is, zijn Amerikanen veel meer op zichzelf aangewezen. Ze nemen het heft liever in handen dan te wachten tot een overheid helpt. Die ondernemersgeest heeft Trump tijdens zijn presidentschap nieuw leven in geblazen. Voor veel Amerikanen belichaamt hij het geloof in eigen kunnen en die American dream. Ook onder hispanics zijn er veel ondernemers.

De wijze waarop Trump de coronacrisis (niet) heeft aangepakt getuigt daarvan. De nadruk ligt op zelfverantwoordelijkheid en op het vrijwaren van de economie en veel minder op de gezondheidszorg. Privacy werd veeleer gezien als een recht om te gaan en staan waar je wil. Dat is niet hetzelfde als de bewegingsvrijheid beperken, laat staan mondkapjes verplichten. Dat voor een groot deel van de bevolking de ziekteverschijnselen vergelijkbaar zijn met een gewone griep versterkt voor de aanhangers van Trump het beeld dat Covid-19 wordt misbruikt om een liberale (democratische) agenda door te drukken.

Europese hoogmoed

De derde les is de belangrijkste, ze gaat over onszelf. Ook in Europa leven we in bubbels. Weten we wat echt leeft in de VS? Hebben we voldoende respect voor de ondernemersspirit die de Amerikanen kenmerkt? Denken we niet te veel vanuit een superioriteitsgevoel? Is onze Joe Sixpack zo verschillend van de Amerikaanse? Waarom was de brexit of het succes van anti-establishment partijen tijdens lokale verkiezingen in vele Europese landen voor onze media en opinievormers zo’n grote verrassing? Europeanen kijken te meewarig neer op Trump en de VS. Dat leidt af van de eigen agenda. Welk handelsbeleid voeren we zelf tegenover China? Hoe staat het met ons eigen antirustbeleid?

Uiteraard versterken ook bij ons sociale media de polarisering. En de wijze waarop Trump communiceert, ontlokt gevoelens van afkeer en misprijzen. Maar dat is precies wat hij graag wil. We trappen voortdurend in die val, ook in Europa. En dat maakt Trump keer op keer groter en sterker.

Laten we snel onze hoogmoed bijstellen en in Europa een eigen verhaal schrijven.