Lessen trekken uit financiële geschiedenis blijkt moeilijk

Voor ons zijn er twee grote problemen wanneer we kijken naar de val van Silicon Valley Bank (SVB): diversificatie (zowel aan de activa- als aan de passivazijde) en waardering. Diversificatie is het centrale woord. Aan de ene kant moeten banken diversifiëren in de projecten waaraan ze leningen geven, om te garanderen dat een onverwachte shock opgevangen kan worden. Aan de andere, onderbelichte, kant is diversificatie tussen spaarders ook van belang, zeker en vast als die spaarders niet volledig verzekerd zijn door de depositoverzekering.

Dat laatste is van belang bij SVB. De bank had een grote blootstelling aan Amerikaanse en internationale techbedrijven. Dat kan een bankrun drastisch versnellen, wat we bij SVB zagen. Iedereen loopt tegelijk naar de uitgang. Spaardersrisico, een te homogene groep van niet-verzekerde spaarders hebben, is een risico dat niet onderschat mag worden.

Tussen het eerste kwartaal van 2021 en het vierde kwartaal van 2022 daalden de spaartegoeden van de bank met 21 procent. Dat brengt ons naadloos tot het tweede probleem: de waardering. Tegenover spaartegoeden staan investeringen. Silicon Valley Bank had een portefeuille van ongeveer 117 miljard dollar (gevuld met onder meer obligaties). De bank splitste haar portefeuille op in twee delen: 16 miljard dollar die ze tegen de huidige marktwaarde op haar balans zette en de overige 91 miljard onder het label ‘houden tot vervaldag’, met de bedoeling ze pas op de vervaldag te verkopen.

Het gevolg was dat die 91 miljard dollar geen dagelijkse waardering kreeg en de marktsituatie niet reflecteerde. Dat kan alleen werken als er intussen niets gebeurt. Als de spaartegoeden echter drastisch slinken en de portefeuille grotendeels verkocht moet worden, zit de bank met een groot waarderingsprobleem. Door de sterk gestegen rente daalde de waarde van de obligatieportefeuille van SVB enorm snel. Dat renterisico was niet afgedekt. Bovendien stond erg weinig kapitaal (17 miljard dollar) tegenover die beleggingen.

De informatie was er, maar de markt en de toezichthouders keken er niet naar, omdat de bank als niet-systemisch werd beschouwd. Ze genoot een minder strikte regulering. Dat is een les die we in de financiële geschiedenis maar niet geleerd krijgen.

Banque de Belgique

In 1875 ging een van de belangrijkste banken uit ons land, de Banque de Belgique, ten onder door haar te grote blootstelling aan het spoorwegimperium van de Belgische ondernemer Simon Philippart. De Nationale Bank van België liet de reddingsactie van Banque de Belgique over aan de grote en enige concurrent, de Generale Maatschappij.

In 2008 viel Lehman Brothers. Een van de redenen was de te beperkte hoeveelheid eigen vermogen tegenover een gigantische portefeuille, net als bij SVB. Toen werd ook gekeken naar de concurrentie, maar een deal met onder meer Barclays viel in het water. De Amerikaanse centrale bank was wel van de partij om te helpen, maar liet de bank uiteindelijk failliet gaan.

Wat is de les? Dat we te weinig leren uit de financiële geschiedenis. Bankrisico’s, zoals een te homogene groep spaarders en te weinig eigen vermogen, worden niet voor alle banken gelijkmatig aangepakt. De wereld kijkt met argusogen hoe de regelgevers en de centrale banken op het nieuwe faillissement zullen reageren.

Het probleem mag dan niet dezelfde globale proporties hebben als in 2008, het mag ook niet onderschat worden. Veel bedrijven hebben links met SVB. Er zullen bedrijven komen die de plaats van SVB willen innemen. Maar als dat op zich laat wachten, kan de plaatselijke economie verstoord raken. Door een gebrek aan stabiele financiering zullen minder bedrijven worden opgericht. Dat kan er dan toe leiden dat minder jobs worden gecreëerd.

Er zijn ook negatieve spill-overs naar andere activaklassen. USD Coin, de cryptomunt gelinkt aan SVB, daalde enorm in waarde. Ook de aandelenmarkt opende maandag erg negatief. Beleggers, specifiek die in bankaandelen, zijn niet overtuigd dat de tussenkomst van de FDIC (de Amerikaanse depositoverzekeraar) en de Amerikaanse centrale bank de waarde van hun aandelen zal beschermen.