Maatschappelijke dienstverlening van onderzoekers verdient meer erkenning

‘Vrijwilligerswerk.’ ‘Een hobby.’ ‘Iets voor na de uren.’ Nog te vaak nemen we maatschappelijke dienstverlening in de academische wereld niet ernstig. Maatschappelijke impact realiseren is niet meer dan nice to have.

Nochtans is maatschappelijke dienstverlening, naast onderwijs en onderzoek, een van de drie basisopdrachten van universiteiten en hogescholen. Tot die maatschappelijke dienstverlening behoren beleidsadviezen, opinies en inzichten in de media, workshops op wetenschapsfestivals... Gedreven onderzoekers voeden het maatschappelijk debat en inspireren jong en oud. Daarvoor krijgen ze minder erkenning dan voor hun kwantificeerbare onderwijs- en onderzoeksactiviteiten. Af en toe is er wel een subsidie, een inspirerend event of een wedstrijd, maar dat is niet structureel genoeg. Zo laten we kansen liggen.

Meer dan ooit heeft onze maatschappij nood aan nuance, verdieping en oplossingen. Onze Vlaamse onderzoekers kunnen die brengen, maar daarvoor moeten we anders nadenken over maatschappelijke impact als een basisopdracht. Dat is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van het beleid, de universiteiten, de financiers en de onderzoekers zelf.

Individuele onderzoekers die maatschappelijke impact willen realiseren, hebben daarvoor vaak niet de tijd, wegens les geven, onderzoek doen, publiceren en projectaanvragen indienen. Ook de onderwijsinstellingen, die voorzien in opleidingen voor onderzoekers, evenementen voor het brede publiek organiseren en media-aandacht faciliteren, roeien met de riemen die ze hebben. Het Vlaamse beleid voor wetenschapscommunicatie zet dan weer sterk in op STEM (wetenschap, technologie, engineering en wiskunde) en het bereiken van kinderen.

De meeste Belgische universiteiten hebben de Coalition for Advancing Research Assessment ondertekend. Dat is hoopvol en een goed startpunt. Die overeenkomst, een Europees initiatief, heeft tot doel de mentaliteit van publish or perish - publiceer of ga ten onder - in de academische wereld te hervormen. In de plaats daarvan moeten bij de beoordeling van academici de kwaliteit en de impact van het onderzoek vooropstaan. De handtekening is gezet, het is nu wachten op de implementatie.

Laat individuele onderzoekers excelleren en communiceren op een manier die bij hen en hun onderzoeksdomein past. Geef ze zuurstof, door ze structureel te ondersteunen en ze breder te evalueren dan op basis van het aantal wetenschappelijke publicaties en de binnengehaalde financiering. Focus op de mens in plaats van op de metrics. Alleen door individuele onderzoekers in de breedte te waarderen, kunnen ze floreren en maatschappelijke impact realiseren, zoals van hen verwacht wordt.