Met meer lef en minder regels kan Europa techachterstand inhalen

De Belgische techsector staat enorm onder druk. Zelfs in IT - normaal gezien de sterkhouder - neemt het aantal jobs af, blijkt uit de conjunctuurmonitor van de technologiefederatie Agoria. Herstructureringen zorgen voor het grootste aantal verloren banen in twaalf jaar.

Tegelijk hoor je een ander geluid bij onze start- en scale-ups. Er beweegt iets in het Belgische techlandschap, het vliegwiel begint sneller te draaien. Zeker na de recordkapitaalronde van het Gentse Lighthouse en de investeringen van Capital G en Sequoia in Odoo is het optimisme terug in start-upland.

Is dat optimisme terecht, nu traditionele industriële sectoren in verval raken en de kloof in concurrentiekracht met de Verenigde Staten en China groter wordt? Europa heeft de voorbije tien jaar geen enkele technologiereus voortgebracht die nog maar in de buurt komt van de Magnificent Seven in de VS (Alphabet, Amazon, Apple, Meta, Microsoft, Nvidia en Tesla). Hoe kan een continent met zoveel talent en kennis - we hebben meer softwareontwikkelaars dan de VS - zo in de achterhoede blijven steken?

Het verhaal van de AI-pionier DeepMind is exemplarisch: de technologie, de ambitie en het talent waren Europees, maar de middelen om het bedrijf te laten floreren kwamen van elders. In 2014 werd het overgenomen door Google voor slechts 400 miljoen pond. Wat als Europa destijds het lef had om DeepMind onafhankelijk te houden?

We verliezen de slag bij het schalen van onze innovatie. Europese markten zijn gefragmenteerd, de kapitaalmarkten onvolwassen en onze investeerders gaan niet all-in. In veel Europese landen belemmert te strenge regelgeving investeringen in start-ups, terwijl in Silicon Valley ervaren ondernemers gretig geld pompen in de volgende generatie.

Verrassend rendement

Dat in Europa te weinig kapitaal aanwezig is om deze bedrijven te ondersteunen, is een fabeltje. Het probleem is dat het geld niet naar de juiste plekken stroomt. Europese pensioen- en verzekeringsfondsen investeren slechts 0,01 procent van hun middelen in lokaal durfkapitaal, tegenover 10 procent in de VS. Veel van die fondsen steken hun middelen liever in Amerikaanse private equity en negeren de kansen die zich voordoen in Europa. Als we slechts 1 procent van die fondsen naar Europees durfkapitaal heroriënteren, zou de impact op onze start-ups revolutionair zijn. Eenvoudiger regelgeving en interessante incentives kunnen die verschuiving versnellen.

Opvallend is dat durfkapitaalfondsen in Europa een gemiddeld rendement van 31 procent halen, vergeleken met 25 procent in de VS. Dat verrassende cijfer, dat onder de radar blijft, benadrukt het enorme potentieel van Europese start-ups en is de reden waarom we meer lokaal kapitaal naar durfkapitaalfondsen moeten kanaliseren.

Een andere uitdaging is de fragmentatie aanpakken en naar een eengemaakte markt evolueren. Obstakels zoals verschillende belasting- en arbeidsregels per land vragen om een doordachte aanpak die niet zomaar van de ene dag op de andere gerealiseerd kan worden. Kleinere, voorzichtigere stappen kunnen al soelaas bieden, zoals het vereenvoudigen van administratieve procedures zodat angels en durfkapitaalfondsen zonder complexe bureaucratie kunnen investeren in start-ups.

Onder leiding van Commissievoorzitster Ursula von der Leyen belooft Europa werk te maken van een pan-Europese start-upentiteit, met gestandaardiseerde bedrijfsstructuren, digitale registratiemogelijkheden en een EU-breed aandelenoptiesysteem voor start-upwerknemers. Dat mag allemaal technisch klinken, het kan een gamechanger zijn voor onze ondernemers.

Serieondernemers

Nog belangrijker is de grote toename van het aantal serieondernemers in Europa: ervaren startup-operatoren die aan hun tweede of derde bedrijf toe zijn en die het klappen van de zweep kennen. Als we optimistisch mogen zijn over ons Belgische techecosysteem, kan het belang van die serie-ondernemers nauwelijks overschat worden.

Denk aan Henchman en Silverfin, die onlangs een mooie exit realiseerden en waarvan de founders hun geld terug in het ecosysteem pompen, en aan investeerders zoals Entourage en Pitchdrive, die beheerd en gestuurd worden door topondernemers. Zij tonen wat er mogelijk is als ervaring en kapitaal samenkomen. De hele Gentse scene wordt erdoor gestuwd, met het Wintercircus als kers op de taart.

Wat die nieuwe generatie serieondernemers zo interessant maakt, is hun durf om ambitieuzer te zijn en grotere risico’s te nemen dan veel van hun voorgangers. Spotify-oprichter Daniel Ek investeerde in 2021 100 miljoen euro in het AI-defensiebedrijf Helsing, op een moment dat anderen het risico schuwden. Die vroege kapitaalinjectie stelde Helsing in staat om door te breken en uiteindelijk 830 miljoen euro aan vervolgfinanciering op te halen. Dergelijke gedurfde investeringen fungeren als belangrijke katalysatoren voor een sterker (Belgisch en) Europees ecosysteem.

Mogen we dus toch wat optimistisch zijn? Europa beschikt over de juiste bouwstenen: een overvloed aan talent, hoge rendementen voor durfkapitaalfondsen en almaar volwassener ecosystemen met ervaren serieondernemers. We missen nog een mentaliteit die risico's omarmt, een ondernemerscultuur die haar rolmodellen viert en een versterkte Europese kapitaalmarkt die onze toekomstige succesverhalen ondersteunt. Als we daaraan werken kunnen België en Europa weer meespelen op het wereldtoneel. De achterstand op de VS en China is reëel, maar mag ons niet ontmoedigen.