Richt het sociaal overleg op de toekomst, niet op het verleden

Door Jo Libeer, gedelegeerd bestuurder van Voka

Rudy De Leeuw, de voorzitter van de socialistische vakbond ABVV, verwittigt de werkgevers in zijn open brief (De Tijd, 5 november) voor iets dat ze al lang weten: het risico op sociale onrust is reëel. Waarom de werkgevers dat al langer weten? Omdat de vakbonden altijd met acties dreigen als een regering sociaaleconomische hervormingen doorvoert.

Denken we maar aan de vakbondsacties in 1993 tegen het Globaal Pact, die in 2001 tegen het Generatiepact en die in 2011-2012 tegen de pensioenhervormingen. Telkens weer stakingsacties die onze economie en welvaart troffen, maar die geen vooruitgang brachten.

En toch eist De Leeuw overleg. Ook werkgevers willen overleg. Het ‘gemeenschappelijke overlegmodel van 1944’ waar De Leeuw naar verwijst, werkte goed om rijkdom te verdelen als de taart groter werd. Maar het heeft nog nooit gewerkt in tijden waarin de taart niet groter werd. In die situatie zijn we nu: onze handelsbalans is al jaren negatief, waardoor we collectief verarmen. De eerste opdracht van de regering en van het sociaal overleg is dus de groeimotor aanzwengelen, waardoor de taart weer groter wordt.

We moeten met andere woorden een overleg opbouwen rekening houdend met de huidige mogelijkheden en focussend op de toekomst. Dat betekent een nieuw sociaal overleg dat niet meer gebaseerd kan worden op een derdebetalersysteem waarbij de overheid het sociaal overleg smeert met extra middelen, maar dat wel steunt op de verantwoordelijkheid van vakbonden en werkgevers. Dat betekent een sociale dialoog voor een versterking van de economische groei en een toename van de werkgelegenheid. Dat betekent onderhandelingen zonder nog meer staatsschuld op de schouders van onze kinderen te laden, maar om akkoorden te sluiten om die schulden te verlichten.

Wij vragen De Leeuw het stakingsgeweld te ruilen voor sociale dialoog om samen die problemen aan te pakken. Staken in de ondernemingen tegen de regering, is onze welvaart ondergraven.

1954

De bouwstenen voor dat nieuwe overlegmodel zijn te vinden in de ‘Gemeenschappelijke Verklaring over de Produktiviteit’ die de sociale partners in 1954 uitgewerkt hebben. Ik citeer enkele passages:

- ‘Op het ogenblik staan we voor een moeilijke economische toestand. Om het levenspeil onzer bevolking te kunnen handhaven en te verhogen (…) moeten we onze produktiviteit verhogen.’

- ‘De vertegenwoordigers van werkgevers en werknemers zullen (…) loyaal samenwerken. Deze vertrouwende samenwerking zal steunen op een zo ruim mogelijke voorlichting over de economische toestand. De middelen en methoden tot opvoering van de produktiviteit zullen gezamenlijk onderzocht worden. Evenwel zal niet uit het oog verloren worden dat het eigenlijke produktiviteitsvraagstuk in de onderneming zelf dient te worden opgelost. (…) Het is in de onderneming dat de samenwerking inzake produktiviteit van het grootste belang is.’

- ‘De vruchten van de opvoering van de produktiviteit zullen op een billijke wijze verdeeld worden tussen de onderneming en de werknemers met in achtneming van de weerslag op de werkgelegenheid als op de levensvoorwaarden der werknemers.’

Zestig jaar later is deze Verklaring weer brandend actueel. Tijd dat het ABVV zich herbront op deze basis? Wij zijn alvast bereid de sociale dialoog in deze productieve termen te voeren.