Syrië vraagt: kunnen wij nog dromen?

Het einde van 54 jaar tirannie in Syrië door de familie Assad is voor de Europese Unie een unieke kans om haar invloed in het Midden-Oosten te herdefiniëren. Dit strategische momentum kan niet worden genegeerd: het biedt niet alleen perspectief op stabiliteit in de regio, maar draagt ook bij aan de bescherming van de veiligheid en welvaart van Europa.

Europa heeft in het verleden te vaak gefaald in zijn aanpak van Syrië. Rode lijnen, zoals de inzet van chemische wapens door Assad tijdens de burgeroorlog, werden talloze keren overschreden. Meer dan eens bleef een daadkrachtige reactie uit. Sommige Europese leiders gingen zelfs op de koffie bij het regime, net als Vlaams Belangers gewillig aanschoven aan het feestbuffet in Damascus. Tijd om onze fouten uit het verleden eindelijk recht te zetten, met een ambitieus Europees plan voor én met Syrië.

De afgelopen jaren vluchtten meer dan 5 miljoen Syriërs naar veiliger oorden. Een leegloop van meer dan 20 procent van de totale bevolking, van wie ook bijna 1 miljoen mensen in Europa terechtkwamen. In de migratiestatistieken staat Syrië nog altijd op één als herkomstland. Met een duurzame transitie naar meer veiligheid in het land zal die stroom hopelijk verder opdrogen.

Niet alleen op het vlak van migratie heeft de Unie een bijzonder belang bij de huidige ontwikkelingen. De val van Assad heeft gaten geslagen in de vijandige as Rusland-Iran. De belangrijke Russische haven in Tartus en de militaire basis in Latakia worden monddood gemaakt en de Iraanse bevoorrading van de militie Hezbollah in Libanon wordt gedecimeerd. Die bijzondere samenloop van omstandigheden geeft Europa een unieke opportuniteit om zich te mengen als grootmacht. Niet alleen voor de veiligheid van de Syriërs, maar ook die in het volledige Midden-Oosten en Oekraïne. Allemaal met het doel onze eigen veiligheid en welvaart te beschermen.

Machtsvacuüm

Afghanistan, Irak (met de val van Saddam Hoessein) en Libië (met de val kolonel Khadaffi) hebben bewezen dat een machtsvacuüm ook nog meer chaos kan creëren. Hetzelfde geldt voor een te grote bemoeizucht van derde landen. Het kan dus niet de bedoeling zijn om op zijn Amerikaans een volledig staatsbestel op te leggen aan de lokale bevolking. De Syrische burgers zijn niet ten onrechte wantrouwig geworden door het gebrek aan daadkracht van de internationale gemeenschap de afgelopen decennia.

Laat ons dus niet blind zijn voor de lokale noden. Generationele trauma’s en institutionele achterdocht zijn dé motor voor sociale onrust. Het belang van een solide overgangsjustitie is essentieel om jarenlange wonden te helen en opnieuw vertrouwen te brengen in de Syrische samenleving. Pas met vertrouwen kan een dam gebouwd worden tegen autocratische leiders. 'De middenstand regeert het land', zou je kunnen zeggen, als buffer tegen sektarische onrusten.

Op dat vlak kan de Unie de handen in elkaar slaan met de Syrische bevolking in haar zoektocht naar stabiliteit en veiligheid. Naast het uitbouwen van onderzoeksrechtbanken die de gruwelijkheden uit het verleden behandelen, moeten we meebouwen aan het lokale veiligheidsapparaat van de toekomst, waar achterdocht geen plaats meer heeft. Ook de wederopbouw van infrastructuur is cruciaal om een duurzame vrede te bekomen.

Laat ons daar samen werk van maken. Niet alleen met de overgebleven Syriërs in de regio, maar ook zij die in Europa verblijven. Zij zijn niet alleen de perfecte ambassadeurs voor een nieuw, democratischer model dat rekening houdt met verschillende minderheden, ze hebben hier in Europa ook tal van talenten opgebouwd om een sleutelrol te spelen bij de wederopstanding van hun vaderland. Een injectie van jonge, talentvolle Syriërs is de grootste garantie op een duurzame toekomst in de regio en op een goede relatie met Europa.

Iedereen is gebaat bij een stabiele partner in de regio. Op vlak van migratie en om de invloed van Rusland en Iran stelselmatig af te bouwen, zodat we ook spill-overeffecten krijgen in andere conflictgebieden in het Midden-Oosten.

Europa heeft de keuze: ofwel kiest het voor een beleid van passiviteit dat nieuwe chaos en migratiegolven in de hand werkt, ofwel grijpt het deze kans aan om zichzelf te herpositioneren als een echte geopolitieke speler. Syriërs overal te lande vragen zich af of ze nog mogen dromen van een betere toekomst in hun vaderland. Laten we maken dat Europa luistert en helpt die dromen waar te maken.