Vervuiling toedekken lost niets op

Luc Hellemans, de CEO van bouwheer Lantis, deed in een interview in deze krant een oproep aan de actievoerders die naar de Raad van State zijn getrokken om een einde te maken aan de illegale grondverplaatsingen op de Oosterweelwerf. ‘Beste actiegroepen, stilstand lost niets op.’

De Oosterweelwerken mogen na het arrest van de Raad van State dan wel grotendeels stilliggen, in het publieke debat gaat het bulldozeren gewoon voort. De framing is nogal doorzichtig. ‘De actievoerders willen geen oplossing, ze willen gewoon Oosterweel saboteren.’

Wij lezen hierin een poging om legitieme zorgen van omwonenden en milieuorganisaties over de PFAS-vervuiling te verdrinken in een polemiek over het Oosterweeldossier. Terwijl er vanuit Lantis en de overheid vooralsnog geen echte oplossingen op tafel liggen, net omdat men zo snel mogelijk die werf wil doorduwen. Dat getuigt van weinig respect voor alle burgers die vorig jaar een zware vervuiling van hun leefomgeving hebben vastgesteld, een vervuiling die bij de overheid en de bouwheer Lantis al vier jaar bekend was.

Is het dan zo vreemd dat de omwonenden eerst klaarheid willen? Over de gehanteerde milieunormen op de werf, over het voorkomen van verdere verspreiding van vervuiling en over een onderbouwd plan voor de sanering van hun leefomgeving en de Oosterweelwerf, betaald door de vervuiler? Dat is waar het ons om gaat, niet om het ‘saboteren’ van Oosterweel.

Hellemans doet in zijn interview wat ook PFAS-coördinator Karl Vrancken het afgelopen weekend al deed. Wijzen op de ernst en alomtegenwoordigheid van PFAS-vervuiling - ja, we eten zelfs in heel Vlaanderen blijkbaar best niet te veel eitjes meer - om dan in één ruk te suggereren dat te veel rekening houden met de gezondheids- en milieu-impact van die vervuiling heel Vlaanderen plat zal leggen.

Referentiedosis

Zo wordt de meest recente referentiedosis van het Europees Agentschap voor Voedselveiligheid (EFSA) weggezet als ‘extreem’. Nochtans is die norm gebaseerd op wetenschappelijke kennis over de impact van PFAS op onze gezondheid, en in het bijzonder die van onze kinderen en andere kwetsbare groepen.

Voor ons moet die EFSA-referentiedosis als grondslag dienen om milieunormen voor de sanering en Oosterweel te bepalen. Ja, die is een pak strenger dan voorheen op basis van nieuwe kennis. Ja, voor heel Vlaanderen is sanering volgens die norm moeilijk haalbaar. Maar de realiteit - iets waar de heer Hellemans sluw omheen danst - is dat heel wat omwonenden van 3M en de Oosterweelwerf al een risicovolle blootstelling aan PFAS-vervuiling hebben gekend. De sanering van hun leefomgeving en de aanpak van de werf moeten verlopen met minimale bijkomende risico’s.

Hellemans beweert ook dat het stilleggen van de werf tot bijkomende risico’s leidt, omdat dan vervuilde gronden onbeheerd achter worden gelaten. Zo’n uitspraken klinken bijna als chantage: ‘Je laat ons beter snel verder werken of we laten die vervuilde boel gewoon liggen.’ Nonsens natuurlijk, want dat zou indruisen tegen de zorgplicht die de overheid heeft. Ook wanneer werken stilliggen, is het aan betrokken overheidsinstanties om de nodige maatregelen te treffen zodat de vervuiling wordt aangepakt en er geen bijkomende risico’s voor omwonenden zijn.

Onder welke voorwaarden kunnen de grondverplaatsingen voor Oosterweel wel hervat worden? Dat is voor ons heel helder. Leg eerst een onderbouwde bodemsaneringsaanpak vast voor de leefomgeving en de werf. Baseer de aanpak van Lantis op nieuwe bodem- en grondwaternormen die voldoen aan de hoogste wetenschappelijke standaarden en vermijd elk risico op verdere verspreiding van PFOS-vervuiling. En garandeer dat de grondverplaatsingen de juridische aansprakelijkheid van vervuiler 3M niet in het gedrang brengt.

Bondgenoot

We kunnen Hellemans ook geruststellen dat we ons niet ‘vergissen van vijand’. Meer zelfs, het lijkt alsof Lantis en onze overheid die ‘vijand’ - de vervuiler 3M - danig onderschatten. Juristen wezen er nochtans al op dat de werken van Lantis in vervuilde grond de verantwoordelijkheid voor de vervuiling van 3M in de richting van de belastingbetaler dreigen te verschuiven. Wij vrezen net dat 3M de Oosterweelwerken zal misbruiken om later zijn aansprakelijkheid en schadevergoedingen aan omwonenden te ontlopen.

Wij verwachten dat onze overheid een bondgenoot is voor getroffen burgers, in plaats van mogelijke schadevergoedingen verder te bemoeilijken door haastwerk bij een van de grootste werven in Europa, in zwaar vervuilde grond.