Wanneer komt de N-VA met cijfers over het confederalisme?

In een interview met Bruzz begin dit jaar zei N-VA-Kamerlid Sander Loones dat er ‘gedetailleerde cijfers’ zijn over het confederalisme, maar dat discretie geboden is aan de onderhandelingstafel. Ik snap dat men strategisch wil onderhandelen, maar het is opmerkelijk dat ook N-VA-kiezers blind gestemd hebben voor een niet-uitgewerkt confederaal model.

Bij aandringen om cijfers verwijst zowel Loones als Roggeman naar congresteksten uit 2014. Eenvoudig zoeken op ‘staatsschuld’ in die teksten leert dat de N-VA de federale staatsschuld wil afbouwen met de federale btw, na aftrek van de bijdrage voor de EU. Dat is wel erg vaag. Welk percentage daarvoor zal worden gebruikt of hoelang het zal duren, komen we niet te weten.

Eigen berekening

Ik probeerde Roggeman aan te zetten om concreter te worden. Hiervoor bracht ik zelf twee ruwe cijfers aan. De jaarlijkse btw-inkomsten bedragen ongeveer 30 miljard euro, en de staatsschuld ongeveer 480 miljard.

Op basis van die cijfers verklaarde Roggeman triomfantelijk dat de federale staatsschuld in 16 jaar afgelost is. Ik begrijp dus dat de N-VA de volledige btw wil gebruiken, even abstractie gemaakt van de afdracht aan de EU van zowat 4 miljard.

Met die cijfers ging ik verder aan de slag met een heel ruwe en snelle berekening. Merk wel op: mijn berekeningen zijn al veel concreter en explicieter dan de N-VA ooit heeft willen zijn, zelfs tegen haar eigen kiezers.

Laten we voor het gemak even aannemen dat het confederale Vlaanderen zou starten met een nulbegroting. Dat wil dus zeggen dat het bestaande begrotingstekort en de coronatekorten op een of andere manier volledig wegbezuinigd of bij Wallonië gelegd worden. Ik ben dus uiterst genereus in mijn aannames. Want ook met de N-VA in de federale regering in hoogconjunctuur, bleef een begrotingsoverschot uit.

Maar zelfs in dat droomscenario loopt Vlaanderen natuurlijk de btw-inkomsten mis, die nu volledig naar de staatsschuld gaan. Stel dat we ervan uitgaan dat ongeveer twee derde van de consumptie in Vlaanderen plaatsvindt, en dat die btw-inkomsten in het federale model voor ‘Vlaamse’ uitgaven gebruikt zouden worden. Dan is er meteen een gat van 20 miljard in de nieuwe Vlaamse begroting.

De realiteit is natuurlijk veel complexer dan dat. Maar zo hebben we toch al een idee van de orde van grootte.

Meer dan 100 procent schuld

Na 16 jaar heeft het confederale Vlaanderen dan een schuld van 320 miljard. De overige 160 zijn dan eigenlijk bij Wallonië terechtgekomen. Voor Vlaanderen komt dat neer op een schuld van om en bij 110 procent van het Vlaamse bruto binnenlandse product.

In het ideale scenario van de N-VA start het confederale Vlaanderen dus met een staatsschuld die in relatieve termen van dezelfde grootteorde is als de huidige. Het scenario is een ideaalbeeld, want ik heb het Belgische tekort in mijn veronderstelling weggelaten, en maar even aangenomen dat Wallonië akkoord is. Misschien heeft de N-VA haar gedetailleerde cijfers al aan Waalse onderhandelaars voorgelegd, maar Waalse kiezers hebben ze in ieder geval nog nooit gezien.

En natuurlijk hebben niet alleen de Waalse kiezers geen cijfers te zien gekregen, maar ook de N-VA-kiezers niet. Zij hebben dus in blind vertrouwen gestemd voor een model waarbij de staatsschuld in relatieve termen in het beste geval niet stijgt. Ik kan mij niet inbeelden dat daar een groot draagvlak voor is. Maar omdat de gedetailleerde cijfers nooit gedeeld worden, hebben we daar het raden naar.

Open debat

Ik kan dan ook alleen besluiten dat de N-VA kiezers probeert te verleiden met een droomscenario. Kies voor het confederalisme, want dan worden we rijk en eensgezind. Mijn ruwe berekeningen laten zien dat - in het droomscenario van de N-VA zelf - het confederale Vlaanderen start met een relatief hogere staatsschuld dan nu.

Het klopt dat Vlaanderen de jongste jaren gemiddeld genomen wat rechtser stemt dan Wallonië. Maar het is niet zo dat een confederaal of onafhankelijk Vlaanderen plots een homogeen paradijs zal zijn. In Limburg en in de stad Antwerpen is ook meer werkloosheid dan in andere delen van Vlaanderen. En ook in Vlaanderen stemmen mensen voor linkse partijen.

Het confederalisme is net als de brexit geen magische oplossing die alle politieke en economische problemen in een klap oplost. Het staat iedereen vrij om te streven naar een confederaal of onafhankelijk Vlaanderen. Maar durf dan ook concreet te worden.

Vandaar mijn oproep aan de N-VA: deel jullie cijfers over het confederalisme en de afbouw van de federale staatsschuld. Ik snap dat niet alles zich tot op de komma laat uitrekenen en voorspellen. Maar wees open en eerlijk over wat jullie willen. Dan kan ‘de Vlaming’, voor wie jullie toch vaak beweren te spreken, er ook zijn mening over geven.

Martijn Huysmans, docent aan de Universiteit Utrecht. Hij doctoreerde aan de KU Leuven met politiek-economisch onderzoek naar federalisme en de EU.